Το ευρώ δεν είναι μόνο νόμισμα

Tου Νικου Κωνστανταρα

Βάζω το χέρι στην τσέπη με τα ψιλά και βγάζω 7,5 ευρώ. Τρία κέρματα των δύο ευρώ και τρία πενηνταράκια. Τα δίευρα όλα ίδια από τη μία πλευρά – ένα μεγάλο 2, η λέξη EURO και ο χάρτης της Ευρώπης. Από την άλλη, το ένα κέρμα έχει ένα δένδρο που συμβολίζει τη ζωή, και το μήνυμα της Γαλλικής Επανάστασης, «ελευθερία, ισότητα, αδελφοσύνη». Το δεύτερο παρουσιάζει τον αετό – σύμβολο της Γερμανίας, χωρίς να αναφέρεται στη χώρα. Το τρίτο περιέχει ένα απλοϊκό σχήμα ανθρώπου του οποίου το ένα χέρι γίνεται μέρος του συμβόλου του ευρώ – είναι κέρμα του Βελγίου από το 2009, αναμνηστικό για τη δέκατη επέτειο της ευρωπαϊκής νομισματικής ένωσης. Τα κέρματα των 50 euro cents τυχαίνουν όλα να έχουν το πρόσωπο του Ελευθερίου Βενιζέλου, μέσα σε έναν κύκλο από αστέρια, το σύμβολο της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Στην τσέπη μου κρατώ τα σύμβολα και την πραγματικότητα, την ιστορία και την καθημερινότητα, της Ευρώπης και της χώρας μου. Δεν θέλω να χάσω ούτε την καθημερινότητα αυτή ούτε την ιστορία της Ελλάδας ούτε την κοινή πορεία μας με την Ευρώπη. Ο δεσμός είναι αμφίδρομος: σε πολλές τσέπες και πορτοφόλια σε όλη την Ευρώπη βρίσκονται τα ελληνικά κέρματα που απεικονίζουν την Ευρώπη πάνω στον (μεταμορφωμένο σε ταύρο) Δία – η Ευρώπη η οποία έδωσε το όνομά της στην ήπειρό μας.

Το ευρώ είναι προσωπική υπόθεση. Δεν είναι μόνο το νόμισμα με το οποίο μετράμε τον μισθό ή τις καταθέσεις μας, δεν είναι μόνο το χρέος (εθνικό και προσωπικό) που μας πνίγει, δεν είναι απλώς το νόμισμα με το οποίο η Ευρώπη εκπροσωπείται στην παγκόσμια αγορά. Είναι το νόμισμα με το οποίο μετριέται η αποφασιστικότητα των Ευρωπαίων να δημιουργήσουν μια ισχυρότερη οικονομική και πολιτική ένωση. Είναι το νόμισμα με το οποίο μετριέται κάθε επιτυχία και κάθε αποτυχία σε αυτό τον δρόμο. Αλλά είναι και η απτή σύνδεση του κάθε πολίτη με άλλους πολίτες στις χώρες του κοινού νομίσματος, αυτό που μας επιτρέπει να ταξιδεύουμε, να εργαζόμαστε, να σπουδάζουμε χωρίς τα εμπόδια του συναλλάγματος και της διαφορετικότητας, χωρίς να είμαστε ξένοι.

Η αξία και η διάρκεια ζωής κάθε νομίσματος εξαρτώνται από τη σταθερότητά του, από την εμπιστοσύνη αυτών που το χρησιμοποιούν. Παλιά αυτό βασιζόταν στην ποιότητα του υλικού κατασκευής του κέρματος, σήμερα βασίζεται στη δύναμη της οικονομίας την οποία αντιπροσωπεύει. Και εδώ βλέπουμε και τη δύναμη και την αδυναμία του δικού μας νομίσματος: από τη μια, η οικονομία της ενωμένης Ευρώπης είναι η μεγαλύτερη του κόσμου, από την άλλη, κάθε χώρα-μέλος της νομισματικής ένωσης έχει τη δική της πολιτική και τα δικά της προβλήματα, χωρίς να υπάρχει ένα κέντρο το οποίο θα απορροφά τους κραδασμούς στον δρόμο προς μια ισχυρότερη ένωση, μιας πιο ίσης διανομής παραγωγής και κατανάλωσης.

Μέσα στον πυρετό της κρίσης, ξεχνάμε ότι η κρίση χρέους της Ελλάδας δεν όφειλε να γίνει κρίση στην εμπιστοσύνη για το ευρώ ή για την ίδια την ένωση της Ευρώπης. Είναι σίγουρο ότι οι Ελληνες πολιτικοί ευθύνονται για τον εκτροχιασμό της οικονομίας μας, αλλά και η Ε.Ε. βρέθηκε ανέτοιμη για δραστικά μέτρα τα οποία θα οχύρωναν την οικονομία της. Οι ηγέτες των ηγέτιδων δυνάμεων δεν πήραν άμεσα τα μέτρα που θα αποδείκνυαν σε όλο τον κόσμο ότι η Ευρωζώνη είναι μια ισχυρή οικονομία η οποία μπορεί να διαχειριστεί ως εσωτερικό θέμα της την αποτυχία ενός μέλους. Αντί για αυτό, είχαμε ημίμετρα -πάντα με καθυστέρηση- και μια ανώφελη στοχοποίηση των Ελλήνων πολιτών και πολιτικών. 

Από τη στιγμή που πολιτικοί και εφημερίδες των εταίρων και δανειστών μας παρουσίαζαν τους Ελληνες ως έθνος απατεώνων που ζει σε βάρος τους, ενώ πολλοί Ελληνες πολιτικοί και μέσα ενημέρωσης προσποιούνταν ότι κρίση δεν υπήρχε και δεν υπήρχε ανάγκη για λιτότητα και μεταρρυθμίσεις, καλλιεργήθηκαν η καχυποψία και η δυσπιστία και στις δύο πλευρές. Ξεχάσαμε όλοι ότι το πρόβλημα δεν ήταν τόσο αυτό που προκαλούσε η ύπαρξη μιας υπερχρεωμένης και δυσλειτουργικής χώρας όσο το γεγονός ότι η Ενωση δεν λειτουργούσε ως ένωση. Δεν έβλεπε ότι η λύση θα έπρεπε να βρεθεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο, έτσι ώστε να μην μπορεί ούτε να ξεφύγει μια χώρα από τους κανόνες ούτε να βρεθεί μόνη ενώπιον των αγορών και δανειστών.

Αν θέλουμε να βρούμε τον δρόμο, ας κοιτάξουμε στις τσέπες μας: κάθε κέρμα αντιπροσωπεύει ό,τι καλύτερο έχει κάθε χώρα να προσφέρει σε μια οικονομία αλλά και σε έναν πολιτισμό. Ολοι έχουμε κάτι να δώσουμε, κάτι να κερδίσουμε. Και σήμερα και αύριο.