Του Λεωνιδα Στεργιου
Τρία γράμματα είναι αρκετά για να φέρουν τα πάνω κάτω σε μία διαπραγμάτευση. Στη διαπραγμάτευση με τους πιστωτές για την ανταλλαγή των ελληνικών ομολόγων (PSI), τα γράμματα αυτά είναι το αρκτικόλεξο των Collective Action Clauses, ή αλλιώς CACs.
Με τη βοήθεια ειδικών, παρουσιάζουμε το πώς λειτουργούν τα CACs, από πού αντλούν τη δύναμή τους και τι ρόλο έπαιξαν στη διαπραγμάτευση της ελληνικής κυβέρνησης με τους πιστωτές για το «κούρεμα» του χρέους.
- Τι είναι τα CACs;
- Πρόκειται για ρήτρες που προβλέπουν ότι από τη στιγμή που ένα ποσοστό ομολογιούχων συμφωνήσει σε μία αναδιάρθρωση κρατικού χρέους, τότε ακολουθούν υποχρεωτικά και οι υπόλοιποι κάτοχοι των ομολόγων. Για παράδειγμα, εάν βρεθεί ένα 75% των ομολογιούχων που θα δεχθεί το «κούρεμα» κατά 50% της αξίας των ελληνικών ομολόγων που έχει, αυτό θα σημαίνει ότι αυτόματα το ίδιο «κούρεμα» θα υποστεί και το υπόλοιπο 25%.
- Πώς θα μπορούσαν να λειτουργήσουν στην ελληνική περίπτωση;
- Υπάρχουν τρία βασικά σενάρια για το πώς θα μπορούσαν να λειτουργήσουν:
1. Να θεσπιστεί ως απαραίτητη εθελοντική συμμετοχή στην αναδιάρθρωση ένα ποσοστό στα επίπεδα του 75%. Από τη στιγμή που η συμμετοχή κυμαίνεται από το 75% έως και το 90%, τότε θα υποστούν το «κούρεμα» και όσοι δεν έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον συμμετοχής.
2. Να προκύψει ποσοστό συμμετοχής άνω του 90%, αλλά όχι 100% όπως είναι το επιθυμητό. Στην περίπτωση αυτή, θα θεωρηθεί επαρκής η συμμετοχή και θα υποχρεωθούν και οι υπόλοιποι να συμμετάσχουν.
3. Να συγκεντρωθεί λιγότερο του 75% των ιδιωτών που θα δεχθεί το «κούρεμα», οπότε το ελληνικό Δημόσιο θα προχωρήσει μονομερώς στο «κούρεμα».
- Tα CAC's θα περιλάβουν και τα φυσικά πρόσωπα που κατέχουν ελληνικά ομόλογα;
- Μέχρι στιγμής, η πρόθεση είναι να εξαιρεθούν.
- Πώς ασκούν πίεση στις διαπραγματεύσεις με τους πιστωτές;
- Οι πιστωτές προσπαθούν να εξασφαλίσουν τους ευνοϊκότερους όρους γι' αυτούς. Η χρήση των CACs ενέχει τον κίνδυνο να γίνει η ανταλλαγή υποχρεωτική για όλους τους ομολογιούχους και ενδεχομένως με δυσμενέστερους όρους.
- Πώς εμπλέκονται οι Ευρωπαίοι εταίροι, η ΕΚΤ και το ΔΝΤ;
- Το «κούρεμα» αποτελεί προϋπόθεση για να προχωρήσει η διαπραγμάτευση του νέου πακέτου στήριξης της Ελλάδας. Οσο πιο ευνοϊκοί όροι εξασφαλιστούν στην ανταλλαγή ομολόγων για το ελληνικό χρέος, τόσο μικρότερες είναι οι ανάγκες χρηματοδότησης της Ελλάδας.
Επομένως, το κόστος στήριξης της Ελλάδας για τα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο θα είναι μικρότερο. Επίσης, η τρόικα θέλει χαμηλό επιτόκιο για να εξασφαλιστεί η βιωσιμότητα του χρέους, αφενός για να μπορεί να εγκριθεί η νέα δανειακή σύμβαση (και οι επόμενες δόσεις) και αφετέρου να μειωθεί η πιθανότητα για νέο γύρο «κουρέματος», που αυτή τη φορά θα περιλαμβάνει και το χρέος προς τον λεγόμενο «επίσημο τομέα» (κράτη, ΕΚΤ, ΔΝΤ).
Από την άλλη, οι ευνοϊκότεροι όροι στο PSI για την Ελλάδα σημαίνουν μεγαλύτερες ζημίες για τους ιδιώτες πιστωτές που κατέχουν ελληνικά ομόλογα. Ετσι, ευρωπαϊκές χώρες με τράπεζες που διαθέτουν μεγάλα ποσά ελληνικών ομολόγων είναι λιγότερο πιεστικές ως προς το ύψος των επιτοκίων.
Την ίδια στιγμή, η ΕΚΤ έχει να αντιμετωπίσει το εξής δίλημμα: μικρότερο κόστος στήριξης της Ελλάδας ή μεγαλύτερες ζημίες στις τράπεζες και, κατά συνέπεια, υψηλότερος κίνδυνος για το ευρωσύστημα, που σημαίνει επίσης κόστος για την ενίσχυση της ρευστότητάς του;
- Πώς πίεσε την τρόικα το «χαρτί» των CAC's κατά τις διαπραγματεύσεις;
- Στην εθελοντική ανταλλαγή ομολόγων δεν συμμετέχει η ΕΚΤ. Με τα CAC's αυτό δεν είναι δεδομένο. Επομένως, μπορεί η ΕΚΤ να υποστεί ζημίες, τις οποίες θα πρέπει να καλύψει π.χ. με τύπωμα χρήματος ή με αύξηση κεφαλαίου.
Οι ζημίες της ΕΚΤ φέρνουν σε δύσκολη θέση κυρίως τη Γερμανία, η οποία «μισεί» το πληθωριστικό χρήμα και ταυτόχρονα θα έχει τη μεγαλύτερη συμμετοχή στην ενίσχυση της ΕΚΤ (μέσω της κεντρικής της τράπεζας, της Bundesbank), αφού είναι η μεγαλύτερη οικονομία στην Ευρωζώνη και στο ευρωσύστημα, αντίστοιχα.
Η «απειλή» των CAC's έστειλε προς όλους το μήνυμα: αμοιβαίες υποχωρήσεις, διαφορετικά θα υπάρξουν ζημίες για όλους, οι οποίες μπορεί να είναι μεγαλύτερες από ό,τι στην εθελοντική βάση.
- Η χρήση των CAC's μπορεί να θεωρηθεί πιστωτικό γεγονός;
- Η θεσμοθέτησή τους όχι. Η ενεργοποίησή τους, ίσως. Η Διεθνής Ενωση Συμφωνιών Ανταλλαγής και Παραγώγων (ISDA), που αποφασίζει για το τι είναι πιστωτικό γεγονός και για το πότε πληρώνονται τα ασφάλιστρα κινδύνου έναντι χρεοκοπίας (CDS), ανέφερε ότι η εισαγωγή των CAC's δεν αναμένεται, αυτή καθαυτή, να οδηγήσει σε πιστωτικό γεγονός. Tο αν μία οποιαδήποτε πράξη συνιστά πιστωτικό γεγονός θα αποφασιστεί από την αρμόδια επιτροπή της Ενωσης στην Ευρώπη (EMEA Determinations Committee) στη βάση συγκεκριμένων γεγονότων και κανόνων, εφόσον το ζητήσει κάποιος παράγοντας της αγοράς που έχει, για παράδειγμα, στην κατοχή του ασφάλιστρα κινδύνου έναντι χρεοκοπίας (CDS).
Για παράδειγμα, δεν μπορεί να υπάρξει πιστωτικό γεγονός και ενεργοποίηση των CDS όταν ένα κράτος προχωρεί σε αναδιάρθρωση χρέους (π.χ. μέσω επαναγοράς), επειδή τα οικονομικά του είναι σε καλή κατάσταση ή/και διαθέτει τα κεφάλαια για να το κάνει.
Το δεύτερο πακέτο στήριξης προβλέπει ότι ένα τμήμα της χρηματοδότησης (30 δισεκατομμύρια ευρώ) θα χρησιμοποιηθεί για την αναδιάρθρωση και ότι επιπλέον 30 δισ. ευρώ θα δοθούν ως εγγυήσεις για τη στήριξη του τραπεζικού συστήματος. Αν η αρμόδια επιτροπή της ISDA αποφασίσει ότι η χρήση των CAC's είναι πιστωτικό γεγονός, τότε ενεργοποιούνται τα CDS. Η απόφαση αυτή δεν επηρεάζεται από τις αποφάσεις των οίκων πιστοληπτικής αξιολόγησης.
- Πόσα είναι τα CDS σε ελληνικά ομόλογα;
- Σύμφωνα με τα στοιχεία του αμερικανικού αποθετηρίου (DTCC), το «καθαρό» ποσό που έχει επενδυθεί στα ελληνικά CDS είναι 3,34 δισεκατομμύρια δολάρια. Η πληρωμή των CDS δεν επιβαρύνει την Ελλάδα.
- Αν ενεργοποιηθούν τα CAC's και θεωρηθούν πιστωτικό γεγονός, μπορεί η Ελλάδα να προχωρήσει τις διαπραγματεύσεις με την τρόικα για τη νέα δανειακή σύμβαση;
- Ναι. Η Ελλάδα μπορεί να ζητήσει το νέο πακέτο στήριξης ακόμα κι αν έχει αξιολογηθεί από τους οίκους ως «default» και αν έχει θεωρηθεί από τον ISDA πιστωτικό γεγονός η χρήση των CAC's. Ισως, όμως, οι νέοι όροι της στήριξης να είναι διαφορετικοί από αυτούς που συμφωνήθηκαν την 27η Οκτωβρίου 2012.
- Ποια είναι η αναγκαιότητα της χρήσης των CAC's, δεδομένου ότι ο υπάρχων ελληνικός νόμος δίνει τη δυνατότητα στο Δημόσιο να προχωρήσει ανά πάσα στιγμή μονομερώς σε οποιαδήποτε αναδιάρθρωση επιθυμεί;
- Η απάντηση βρίσκεται στην «ψυχολογική σημασία» για τις αγορές. Τα CAC's αποτελούν μια διεθνή πρακτική και, κατά συνέπεια αποτελούν έναν πιο κατανοητό «κώδικα επικοινωνίας».
- Είναι συμβατή η αναδρομική ισχύς των νέων νομικών ρητρών;
- Στις νομικές συμβάσεις των υφιστάμενων ελληνικών ομολόγων αναγράφεται ότι αυτά υπάγονται στον «κρατικό νόμο». Οταν εκδόθηκαν τα ομόλογα, ο νόμος δεν προέβλεπε τη διαδικασία των CAC's και τώρα οι ομολογιούχοι θα υποστούν κάτι για το οποίο δεν είχαν συνομολογήσει όταν έπρεπε. Αρμόδιοι παράγοντες σημειώνουν πως νομικά το ελληνικό Δημόσιο έχει το δικαίωμα να προωθήσει τώρα τα CAC's. Ωστόσο, δεν μπορεί να αποκλειστεί το ενδεχόμενο προσφυγών σε διεθνή δικαστήρια από την πλευρά των ιδιωτών.
Νομικά προβλήματα
Πέραν των τεχνικών και οικονομικών θεμάτων που προκύπτουν, η θεσμοθέτηση και η ενεργοποίηση των CAC's δημιουργεί μια σειρά από ερωτήματα κυρίως νομικής φύσης, που αναζητούν απαντήσεις.
Σύμφωνα με νομικούς κύκλους, τα κυριότερα θέματα που προκύπτουν είναι είναι τα εξής:
1. Στο άρθρο 17 του Συντάγματος αναφέρεται ότι «κανένας δεν στερείται την ιδιοκτησία του, παρά μόνο για δημόσια ωφέλεια που έχει αποδειχθεί με τον προσήκοντα τρόπο, όταν και όπως ο νόμος ορίζει και πάντοτε αφού προηγηθεί πλήρης αποζημίωση, που να ανταποκρίνεται στην αξία την οποία είχε το απαλλοτριούμενο κατά τον χρόνο της συζήτησης στο δικαστήριο για τον προσωρινό προσδιορισμό της αποζημίωσης». Τα ομόλογα αποτελούν περιουσιακό στοιχείο, οπότε γίνεται αντιληπτό το πιθανό πρόβλημα.
2. Η Ευρωπαϊκή Συνθήκη για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου προστατεύει το δικαίωμα στην «ειρηνική απόλαυση της περιουσίας». Πρόκειται για παρόμοιο δικαίωμα με αυτό το ελληνικού Συντάγματος.
3. Οι ξένοι κάτοχοι ελληνικών ομολόγων ενδέχεται να στραφούν σε διμερείς επενδυτικές συμφωνίες για θέματα αποζημιώσεων, οι οποίες γενικά προστατεύουν από απαλλοτριώσεις χωρίς αποζημιώσεις και από την άνιση μεταχείριση.
4. Ενδέχεται διεθνή δικαστήρια, όπως αυτά των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου, να θεωρήσουν ότι η ελληνική κυβέρνηση παραβιάζει έμμεσα τις υποχρεώσεις.
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου