Πως μπορώ να σε βοηθήσω?

Της Σωτης Τριανταφυλλου

Οταν συναντάμε έναν άνθρωπο, τίθεται πάντα το ερώτημα – ακόμα κι όταν δεν τίθεται: Τι μπορώ να του προσφέρω; Πώς μπορώ να τον βοηθήσω; May I help you? What can I do for you? 

Το γράφω και αγγλικά διότι αποτελεί καθημερινή έκφραση, απεικόνιση μιας φιλοσοφίας. Αν το ερώτημα αντιστραφεί, τίποτα καλό δεν προκύπτει. Σκέφτομαι λοιπόν μήπως  οι άνθρωποι  πάρουν την απόφαση να βοηθήσουν τους άλλους, να βοηθήσουν τη χώρα τους.

Στην Ελλάδα έχει παρεξηγηθεί η έννοια του ατομισμού και της συλλογικότητας: εμείς οι Ελληνες αντιδρούμε ως αγέλη (ως όχλος, ως ποίμνιο), αλλά προασπίζουμε τα συμφέροντά μας ως άτομα.  

Δεν αναλαμβάνουμε προσωπικές ευθύνες: θεωρούμε ότι «για όλα» ευθύνονται το κράτος, το σύστημα, οι πολιτικοί, οι ξένες δυνάμεις – κυρίως οι σκοτεινές δυνάμεις. 

Μας λείπει το κοινοτικό ιδεώδες: απόδειξη αυτής της απουσίας είναι η αδιαφορία μας έναντι της κοινής περιουσίας, του δημόσιου χώρου – οι Ελληνες καλλιεργούν μόνο τον δικό τους, περιφραγμένο κήπο.

Εξίσου παρεξηγημένη είναι η έννοια του πατριωτισμού. Είμαστε διχασμένοι ανάμεσα στον εθνικισμό (χριστιανορθοδοξία, οικογενειακές αξίες, ήθη της Ανατολής) και στην πλήρη απόρριψη της εθνικής ταυτότητας: αμφότερες αυτές οι θέσεις οφείλονται στο υποτυπώδες δημοκρατικό μας ήθος, στην έλλειψη πολιτικής αγωγής, στην πνευματική εκείνη οκνηρία που ωθεί το άτομο σε παθητική στάση, σε στάση αναμονής, όχι δράσης. 

Αλλά, η αληθινή μας ταυτότητα είναι οι πράξεις μας: Τι μπορώ να κάνω; Πώς μπορώ να βοηθήσω; Τι μπορώ να προσφέρω;

Η τρίτη παρεξήγηση σχετίζεται με την προσωπική φιλοδοξία. Οι περισσότεροι Ελληνες εμφορούνται από φιλοδοξία χαμηλής ποιότητας –να βγάλουν εύκολα χρήματα, να γίνουν εύκολα αναγνωρίσιμοι– ή από καμιά φιλοδοξία. Η φιλοδοξία θεωρείται ελάττωμα του χαρακτήρα, ιδιότητα που ευνοεί τον καταραμένο καπιταλισμό. 

Ωστόσο, όλοι καταλαβαίνουμε, ακόμα κι όταν παριστάνουμε ότι δεν καταλαβαίνουμε, ότι η ανθρώπινη κοινωνία δεν μπορεί να προχωρήσει χωρίς τη φιλοδοξία του κάθε ανθρώπου που σηκώνεται κάθε πρωί για να κατακτήσει τη μέρα – και που, στη διάρκειά της, αναρωτιέται: May I help you? What can I do for you?