Υπάρχει κοινή λογική σ’ αυτή τη χώρα;

Του Βασίλειου Φλωρίδη

Αντεισαγγελέα Εφετών.

Στην «Προσευχή του γιατρού» που έγραψε ο σερ Ρόµπερτ Χάτσισον (1871-1960) αναφέρεται σε µια αποστροφή της: «Κύριε, σώσε µας από τον υπερθεµατισµό της ευφυΐας έναντι της κοινής λογικής». 

Θέλοντας να δώσει κανείς τον ορισµό της λογικής σε όλο το εύρος της θα έλεγε ότι η λογική δεν περιλαµβάνει µόνο τη δυνατότητά µας για λογικό συλλογισµό αλλά επίσης την ικανότητα που έχουµε να διεξάγουµε έρευνα, να λύνουµε προβλήµατα, να εκτιµούµε, να κριτικάρουµε, να αποφασίζουµε για το πώς θα πράξουµε. Να φτάνουµε τελικά σε µια κατανόηση του εαυτού µας, των άλλων ανθρώπων, του κόσµου. Να καταλήγουµε σε αυτό που ο Αριστοτέλης αποκαλούσε «παραγωγικούς συλλογισµούς», συλλογισµούς δηλαδή «από το γενικό στο ειδικό» ή «από το όλον στο µέρος».

Είναι γεγονός ότι ο ευφυής είναι εξοπλισµένος µε µεγαλύτερη και κυρίως ταχύτερη αντίληψη των µεταβαλλόµενων συνθηκών του περιβάλλοντος. ∆ιαθέτει ένα ισχυρό νευροφυσιολογικό πλεονέκτηµα να αντιλαµβάνεται ταχύτερα σύνθετες και περίπλοκες καταστάσεις. Η συνείδηση όµως αυτού του ισχυρού όπλου που διαθέτει συχνά τον οδηγεί στην αίσθηση παντοδυναµίας και αλαζονείας, βλάπτοντας πρώτα απ’ όλα τον εαυτό του. Αυτό τον οδηγεί παραπέρα στο να αποκτήσει την αίσθηση της ατιµωρησίας ώστε να ξεπερνά το κοινά ανεκτό όριο. ∆εν είναι τυχαίο άλλωστε ότι οι περισσότεροι από τους µεγάλους εγκληµατίες (πάσης φύσεως) ήταν και είναι εξαιρετικά ευφυείς άνθρωποι. 

Οι παραπάνω σκέψεις οδηγούν αβίαστα στο να συνειδητοποιήσουµε όλοι πόσο αναγκαία είναι η ύπαρξη της κοινής λογικής ειδικά σε επίπεδο κοινωνίας. Της απλής, δηλαδή, διανοητικής εκείνης διεργασίας που οδηγεί στη θέσπιση κανόνων για την αντιµετώπιση και επίλυση των προβληµάτων σε καθηµερινή βάση. Τόσο σε ατοµικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο.

Πώς να συµβαδίζει, εποµένως, µε την κοινή λογική η, σε ετήσια βάση, κατάληψη πολλών σχολείων και ανωτάτων εκπαιδευτικών ιδρυµάτων, µε το αιτιολογικό ότι αυτό γίνεται για το καλό της Παιδείας; Σε ποια χώρα της Αφρικής (δεν συζητούµε για ευρωπαϊκή χώρα) διακόπτεται βίαια η µετάδοση της γνώσης, η διδασκαλία;

Πώς να συµβαδίζει µε την κοινή λογική το ότι περιµένουµε να µειωθεί η εγκληµατικότητα σε αυτή τη χώρα όταν εντελώς πρόχειρα και ανέλεγκτα µε διάφορους νόµους συνεχώς αποφυλακίζονται πρόωρα σκληροί και επικίνδυνοι εγκληµατίες; Ανθρωποι που λόγω της διαπιστωµένης έξης και ροπής τους προς το έγκληµα είναι µαθηµατικά βέβαιον ότι µόλις αποφυλακιστούν, ανέτοιµοι λόγω έλλειψης ουσιαστικού σωφρονισµού, θα επιδοθούν σε νέα εγκληµατική δραστηριότητα.

Πώς να συµβαδίζει µε την κοινή λογική το ότι περιµένουµε να µειωθεί η λαθροµετανάστευση, ένα φαινόµενο που τείνει να αλλοιώσει την εθνική και πολιτιστική µας ταυτότητα, όταν δεν παίρνουµε κάποια σοβαρά, δηλαδή µόνιµα, αποτρεπτικά µέτρα; 

Είναι πια κοινός τόπος ότι οι αφοµοιωτικές αντοχές της ελληνικής κοινωνίας, προσδιοριζόµενες από το πληθυσµιακό δυναµικό και την εύρυθµη λειτουργία της, έχουν προ πολλού εξαντληθεί. Σε τέτοιο µάλιστα σηµείο που η δυσαρµονία αυτών των δύο παραγόντων οδηγεί νοµοτελειακά στην υπονόµευση της ίδιας της πολιτειακής της υπόστασης. Πέραν του ότι το φαινόµενο της λαθροµετανάστευσης συνδέεται άµεσα µε την αύξηση της εγκληµατικότητας, αφού εισέρχονται στη χώρα και άτοµα µε εγκληµατικό παρελθόν, δραπέτες φυλακών από πολιτειακά µη συµπαγείς χώρες κτλ.

Πώς να συµβαδίζει µε την κοινή λογική το ότι σε µια χώρα όπου οργιάζει η διαφθορά δεν έχει ακόµη δηµιουργηθεί ένα θεσµικό οπλοστάσιο που να την αποτρέπει; Που να εµποδίζει a priori τον υπάλληλο που σκέπτεται να δωροδοκηθεί από το να το πράξει. Ούτε καν το κατάλληλο ποινικό οπλοστάσιο δεν έχουµε θεσµοθετήσει. Αν συλληφθεί, π.χ., επ’ αυτοφώρω ένας υπάλληλος να δωροδοκείται και τιµωρηθεί σε φυλάκιση τριών ετών, το πιθανότερο είναι να αφεθεί ελεύθερος λόγω «λευκού ποινικού µητρώου».

Πώς να συµβαδίζει µε την κοινή λογική το ότι επί περίπου 35 χρόνια γίνεται προσπάθεια καταπολέµησης της φοροδιαφυγής και ακόµη από τις περίπου 6.000.000 ετήσιες φορολογικές δηλώσεις µόνο περίπου 30.000 από αυτές αναφέρουν εισοδήµατα πάνω από 100.000 ευρώ, ενώ ο µέσος µισθωτός και συνταξιούχος δηλώνει κατά µέσον όρο 17.000 ευρώ, µε τον αντίστοιχο µέσο ελεύθερο επαγγελµατία να δηλώνει 11.000 ευρώ. Πώς όµως να καταπολεµηθεί η φοροδιαφυγή όταν συνεχώς δηµιουργούνται διάφορες διωκτικές υπηρεσίες που δεν έχουν επικοινωνία, συνοχή και συνεργασία µεταξύ τους ως ένας ενιαίος φορέας;

Πώς να συµβαδίζει µε την κοινή λογική το ότι, στο όνοµα της προστασίας των εργαζοµένων, σε καθηµερινή περίπου βάση, τα τελευταία 35 χρόνια, οι µεγάλες πόλεις και κυρίως η πρωτεύουσα κατακλύζονται από πορείες, διαδηλώσεις, καταλήψεις ή άλλες µορφές (θεµιτής σε έναν βαθµό) συλλογικής διαµαρτυρίας που πολλές φορές οδηγούν σε εκδήλωση παραβατικών συµπεριφορών όπως καταστροφές δηµόσιας ή ιδιωτικής περιουσίας; Τα εµπορικά καταστήµατα αφανίζονται, µε ό,τι σηµαίνει αυτό για την αύξηση της ανεργίας, οι πολίτες αφάνταστα ταλαιπωρούνται, χιλιάδες αστυνοµικοί υποαπασχολούνται, η χώρα δυσφηµείται διεθνώς και φυσικά όλοι αυτοί που σκέπτονται να επενδύσουν τα χρήµατά τους στη χώρα µας αποθαρρύνονται.

Η κοινωνία µας πρέπει άµεσα ως συλλογικό υποκείµενο να ξαναβρεί τη (χαµένη προ πολλού) κοινή λογική της. Αλλά πρώτα από όλα πρέπει συνεχώς να εντοπίζει και να αξιοποιεί τα άτοµα που τη διαθέτουν.