ΤΟΝ ΝΕΟ προσανατολισμό της οικονομικής επιστήμης εισηγήθηκε ρητά ο βρετανός οικονομολόγος Ρίτσαρντ Λέιαρντ, καθηγητής στην London School of Economics, με το βιβλίο του «Happiness: Lessons from a New Science», (Penguin, 2004).
Σύμφωνα με τον Λέιαρντ, η οικονομική επιστήμη οφείλει να θέτει ως κύριο στόχο όχι την αύξηση του ΑΕΠ αλλά την ευτυχία των ανθρώπων.
Στο βιβλίο του ο Λέιαρντ αναφέρει τους «επτά μεγάλους παράγοντες» που καθορίζουν την ευτυχία των ατόμων με την ακόλουθη σειρά: οι οικογενειακές σχέσεις, η οικονομική κατάσταση, η εργασία, η κοινότητα και οι φίλοι, η υγεία, η προσωπική ελευθερία και οι αξίες.
Βλέπουμε ότι το εισόδημα (η οικονομική κατάσταση) βρίσκεται στη δεύτερη θέση. Αν πράγματι κάποιος ζει στο κατώφλι της φτώχειας, τότε η αύξηση του εισοδήματός του θα τον κάνει σίγουρα πιο ευτυχισμένο. Αλλά, όπως εξηγεί ο Λέιαρντ, όταν περνάμε το ελάχιστο κατά κεφαλήν εισόδημα των 15.000 ευρώ, η σημασία της οικονομικής κατάστασης μειώνεται, ενώ αυξάνεται αντίστοιχα ο ρόλος των άλλων παραμέτρων στον καθορισμό της ευτυχίας των προσώπων. Στο θέμα της ευτυχίας το εισόδημα δεν είναι επομένως πανάκεια, με εξαίρεση τις καταστάσεις φτώχειας.
Στον αιώνα του Διαφωτισμού, θυμίζει ο Λέιαρντ, απέδιδαν πρωταρχική αξία στη φροντίδα για το κοινό καλό. Με την άνοδο του ατομικισμού και την επικράτηση του πάθους για αυτοπραγμάτωση, αυτή η φροντίδα εξέλιπε. Επιβάλλεται επομένως να μετακινήσουμε το εκκρεμές προς την άλλη κατεύθυνση, δηλαδή να καταστήσουμε τη μεγαλύτερη ευτυχία όλων πρωταρχικό στόχο κάθε οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής. Σύμφωνα πάντα με τον Λέιαρντ, αυτή η νέα επιστήμη της ευτυχίας πρέπει να πάρει υπόψη της την κοινωνική διάσταση του ανθρώπου, που είναι πιο σημαντική απ' όσο νομίζουν συνήθως οι οικονομολόγοι. Η εικόνα του homo economicus περιγράφει τον άνθρωπο σαν ένα απομονωμένο, προικισμένο με ορισμένες προτιμήσεις, ορθολογικό και εγωιστικό άτομο. Η ψυχολογία αντίθετα μας μαθαίνει ότι κανένας από αυτούς τους χαρακτηρισμούς δεν είναι ακριβής και ορθός.
Πράγματι, σήμερα γνωρίζουμε ότι οι προτιμήσεις καθορίζονται από την κοινωνία, από την εκπαίδευση, από τη διαφήμιση και από εκείνα που κατέχουν οι άλλοι και ότι τα πρόσωπα είναι αρκετά πιο αλληλοεξαρτώμενα απ' όσο είναι οι άνθρωποι που περιγράφει το κλασικό οικονομικό μοντέλο.
Η αξία των οικονομικών της ευτυχίας είναι ότι προσανατολίζουν τα πρόσωπα να μην σκέφτονται μόνον τα χρήματα, αλλά να ασχοληθούν και με άλλα πράγματα, να ανακαλύψουν τη σημασία του αλτρουισμού και να αναπτύξουν ανθρώπινες σχέσεις, από τις οποίες μπορούν να αντλήσουν μεγαλύτερη ευτυχία. Οφείλουμε να μάθουμε να αντλούμε ικανοποίηση από την ευτυχία των άλλων ή τουλάχιστον να νιώθουμε ότι είναι χρέος μας να βοηθάμε τους άλλους.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου