ΑΕΡΟΠΛΑΝΟ: Επικίνδυνη η απόλυτη εξάρτηση των πιλότων από τα αυτόματα συστήματα

Α.P.

Η ασφάλεια των σημερινών πτητικών μέσων ενισχύεται από την υψηλή τεχνολογία. Η απόλυτη εξάρτηση των χειριστών από τους αυτοματισμούς, ωστόσο, μπορεί να αποδειχθεί εξαιρετικά επικίνδυνη. Οι σημερινοί πιλότοι -λένε οι ειδικοί- εμπιστεύονται ολοκληρωτικά τα αυτόματα συστήματα και έχουν αρχίσει να ξεχνούν τι θα πρέπει να κάνουν εάν αυτά παρουσιάσουν πρόβλημα.

Αυτό εξηγεί την αύξηση των δυστυχημάτων που οφείλονται σε ανθρώπινο σφάλμα, αφού οι χειριστές βάζουν σε δεύτερη μοίρα το ένστικτο και τη γνώση τους.

Η αεροπορική βιομηχανία, εξαιτίας των αυστηρών κανονισμών που επιβάλλουν οι αμερικανικές υπηρεσίες, πάσχει από «εθισμό στον αυτοματισμό» επισημαίνει ο Ρόρι Κέι, πιλότος και πρόεδρος επιτροπής εκπαίδευσης πιλότων της ομοσπονδιακής υπηρεσίας πολιτικής αεροπορίας (FAA).

Οι πιλότοι χρησιμοποιούν τα εντελώς αυτόματα ηλεκτρονικά συστήματα που «πετούν» το αεροπλάνο καθ' όλη τη διάρκεια της πτήσης με εξαίρεση μερικά λεπτά κατά τη διαδικασία απογείωσης και προσγείωσης. Τις περισσότερες φορές ο κυβερνήτης προγραμματίζει τον ηλεκτρονικό εγκέφαλο του αεροσκάφους και δεν παίρνει σχεδόν καθόλου τα χειριστήρια στα χέρια του. Ετσι είναι ελάχιστοι αυτοί που διατηρούν τις ικανότητες πλοήγησης χωρίς την ολοκληρωτική υποστήριξη από ηλεκτρονικά συστήματα.

Τα θανατηφόρα αεροπορικά δυστυχήματα παρουσιάζουν θεαματική μείωση τα τελευταία χρόνια στις ΗΠΑ και σε όλο τον κόσμο. Ωστόσο, πολλοί ειδικοί του κλάδου των αερομεταφορών εκφράζουν ανησυχία για τις συνέπειες που θα έχει μακροπρόθεσμα η πλήρης αυτοματοποίηση της πτήσης.

Το προκαταρκτικό συμπέρασμα μελέτης του FAA υποδεικνύει ότι οι κυβερνήτες εμπιστεύονται υπερβολικά τα αυτόματα συστήματα. Ωστόσο, αν εμφανίσει δυσλειτουργία ένα τμήμα τους ή ο ηλεκτρονικός υπολογιστής, μπορεί να προκληθεί μία καταστροφική αλληλουχία προβλημάτων που θα πανικοβάλει τους πιλότους.

Η μελέτη ανέλυσε στοιχεία από 46 δυστυχήματα, 734 αναφορές πιλότων και πλήθος δεδομένων που συνελέγησαν σε 9.000 πτήσεις κατά τις οποίες στο πιλοτήριο επέβαινε και αρμόδιος του FAA που αξιολογούσε τους χειριστές. Οπως αποδείχθηκε, στο 60% των δυστυχημάτων και το 30% των σοβαρών συμβάντων, οι πιλότοι είχαν πρόβλημα στην πλοήγηση του αεροσκάφους χωρίς τη βοήθεια αυτομάτων οργάνων ή έκαναν σφάλματα στην εκτίμηση των ενδείξεων των συστημάτων.

Ο αυτόματος πιλότος

Ενα χαρακτηριστικό πρόβλημα ήταν ότι δεν καταλάβαιναν πότε αποσυνδέεται ο αυτόματος πιλότος ή το σύστημα που ελέγχει την ενέργεια προς τους κινητήρες. Αλλοι δεν κατάφερναν να αντιμετωπίσουν την τυχόν απώλεια στήριξης του αεροπλάνου, ή να ελέγξουν και να διατηρήσουν την ταχύτητα κατά τη διάρκεια της πτήσης. Οπως λέει ο Κέι «λησμονούσαν τι έπρεπε να κάνουν για να κυβερνήσουν το αεροπλάνο τους».

Στα τέλη Αυγούστου, η γαλλική Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας πρότεινε να γίνει υποχρεωτική η εκπαίδευση στην πλοήγηση αεροσκαφών χωρίς τη βοήθεια αυτόματων συστημάτων και η αντιμετώπιση προβλημάτων σε μεγάλο ύψος. Η πρόταση αυτή είναι αποτέλεσμα της ανάλυσης των συνθηκών που προκάλεσαν τη συντριβή της πτήσης Air France από το Ρίο ντε Τζανέιρο προς το Παρίσι το 2009, κατά την οποία σκοτώθηκαν οι 228 επιβαίνοντες. Οπως προέκυψε από την ανάλυση των μαύρων κουτιών του μοιραίου αεροπλάνου, οι αισθητήρες ταχύτητας μετέδιδαν λάθος πληροφορίες στον κεντρικό υπολογιστή του Αirbus A330. Ο αυτόματος πιλότος αποσυνδέθηκε και άρχισε να σημαίνει ο συναγερμός απώλειας στήριξης. O συγκυβερνήτης κατέβαλλε υπεράνθρωπες προσπάθειες να σώσει την κατάσταση, αλλά επειδή ανασήκωνε τη «μύτη» του αεροπλάνου προκάλεσε την απώλεια στήριξης αντί να την αποφύγει.

«Η ικανότητα των πιλότων να ανταποκρίνονται σε οποιαδήποτε δυσλειτουργία ή και ολοκληρωτική απώλεια κάποιου συστήματος είναι ένα πολύ σημαντικό θέμα που δεν μπορούμε πλέον να κρύβουμε από την αεροπορική βιομηχανία» εξηγεί ο Μπιλ Βος, πρόεδρος του Ιδρύματος Πτητικής Ασφάλειας της Βιρτζίνια. «Δυστυχώς καθυστερήσαμε πολύ να παραδεχθούμε τις συνέπειες του προβλήματος και να το αντιμετωπίσουμε».

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ