Ουτοπία

ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΟ

Του ΧΡΙΣΤΟΥ ΣΤΕΡΓ. ΜΠΕΛΛΕ 

(chbelles@gmail.com)

Συγγραφέα-Πανεπιστημιακού

Γλώσσα και Ιστορία, οι δύο ακρογωνιαίοι λίθοι Παιδείας. Και όταν λέμε γλώσσα εννοούμε τη μια και ενιαία ελληνική γλώσσα. Αποτελεί μάλλον έλλειψη σοφίας να προσηλώνεται κανείς πεισματικά σε μια και μόνο μορφή της, περιφρονώντας αυτό τον αμύθητο πλούτο, το θησαυρό που έχει στη διάθεσή του.  

«Εγώ δεν ξέρω να υπάρχει παρά μια γλώσσα, η ενιαία γλώσσα, η ελληνική. Το να λες, ακόμη σήμερα, ουρανός ή θάλασσα ή ήλιος ή σελήνη ή άνεμος, όπως τα έλεγαν η Σαπφώ κι ο Αρχίλοχος, δεν είναι μικρό πράγμα. Είναι πολύ σπουδαίο. Επικοινωνούμε κάθε στιγμή μιλώντας, με τις ρίζες μας. Τις ρίζες μας που βρίσκονται εκεί, στα αρχαία», υποστηρίζει, με το γνώριμο στόμφο του, ο Ελύτης.

Είναι η γλώσσα που ο Κικέρων ήθελε να διαλέγονται οι θεοί: «ει θεοί διαλέγονται τη των Ελλήνων γλώττη χρώνται». 

Η γλώσσα, που διδάσκεται στα πανεπιστήμια της Εσπερίας και σ' άλλες κρασπεδικές γωνιές του κόσμου από τα πρωτότυπα των αρχαίων, η γλώσσα-καταφύγιο σε κάθε Αρμαγεδδώνα, κατά τον διαχρονικό και πάντα επίκαιρο Αρκάδα ιστορικό Πολύβιο: «εν καιροίς χαλεποίς μέμνησο της γλώσσης». 

Η γλώσσα, που δίχως τις ρίζες της πολλές γλώσσες (κυρίως η αγγλική) θα ήταν εντελώς διαφορετικές, καθώς κι ο πανανθρώπινος πολιτισμός.

Τούτη τη γλώσσα καταντήσαμε πλοίο ξυλάρμενο, που θαλασσοδέρνεται στα αβαθή και τελματώδη, προσκρούοντας επικίνδυνα σε υφάλους της «αρωγής» και «ευδοκίμησης», του «Μανόλη» και «Εμμανουήλ».

 

Οταν μια κοινωνία παρακμάζει, το πρώτο θύμα της η γλώσσα. Γνωρίζετε, βέβαια, το «γαμάτος» (σύγχρονος δημοφιλής υπερθετικός του «καλός»). Γαμάτο αυτοκίνητο, γαμάτος ηθοποιός, δάσκαλος κ.λπ. Κατανοούμε, βέβαια, το γεγονός πως η γλώσσα είναι ζωντανός οργανισμός, που στο αέναο σεργιάνι του σαγηνεύεται, ερωτεύεται, παντρεύεται, γεννά και ποικιλότροπα αναγεννιέται. Ομως, δεν πρέπει να «πουλιέται», να αλλοτριώνεται. Μάθε το κλασικό «άριστος, κάλλιστος» και μετά πες και το «γαμάτος». Τα πρώτα, είναι χρέος, καθήκον, επιβίωση, το άλλο (νεανική αδεία) «μαγκιά». Γιατί η γλώσσα αποτελεί το χειμαρρώδη ποταμό που πηγάζει απ' τα βάθη των αιώνων μεταφέροντας και καταυγάζοντας στις γειτονιές του κόσμου: Μύθους, Παραμύθια, Παράδοση, Ρίζες, Πολιτισμό, Ιστορία, Φύση, Υπαρξη. 

Απροσμέτρητη η ευθύνη της πολιτείας, κυρίως της διανόησης, για τούτο το « γλωσσικό κατάντημα».

Ο πολιτισμός αποτελεί το φωτοστέφανό μας. «Αν ήμουν πρωθυπουργός της Ελλάδας, δεν θα έκανα τίποτε που να μην περνά μέσα απ' τον Πολιτισμό», επεσήμανε στον Ανδρέα Παπανδρέου ο γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Μιτεράν. Με το δικό του ποιητικό οίστρο το επανέλαβε ο νομπελίστας μας, Ελύτης: «Πας γρηγορότερα παντού διά μέσου Κωνσταντινουπόλεως».

Για ποιον πολιτισμό μιλάμε, χωρίς ιστορική γνώση, μνήμη («λαός χωρίς ιστορική μνήμη είναι λαός χωρίς συνείδηση»), όταν, χάριν παραδείγματος, τα αυχμηρά περβόλια μας «καταμοσχοβολούν» σουβλάκι, γύρο, τζατζίκι, φέτα, ούζο κλπ. αντί να ευωδιάζουν Ομηρο, Ησίοδο, Πλάτωνα, Σωκράτη, Αριστοτέλη, Θουκυδίδη, Σοφοκλή. Οταν ανοίγεις το βιβλίο της Νεότερης Ιστορίας της Γ' Γυμνασίου και, ενεός, μετράς μετά βίας πέντε σελίδες αφιερωμένες στην Επανάσταση του 1821, ενώ στην κρίση του χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης, το 1929, επτά. Οταν αβασάνιστα ζητάς κατάργηση παρελάσεων (δεν εξετάζουμε τη σοβινιστική, μιλιταριστική έπαρσή τους ), ενώ αγνοείς πότε, γιατί και ποιον τιμάς.

Απροκάλυπτα, πλέον, απαξιώνουν την Ιστορία οι κλήρες της αχαλίνωτης παγκοσμιοποίησης απ' τις αρχές του 1980, οπόταν και η ληξιαρχική πράξη γέννησής της. «Ανήκεις στην Ιστορία σημαίνει τέλειωσες, ξόφλησες...», η κυνική, ασύστολη επωδός τους. Στόχος η αποδυνάμωση του έθνους-κράτους και της δημοκρατίας, η δημιουργία κοσμοπολίτικων υποκειμένων (όχι εθνικών), απαλλαγμένων από προκαταλήψεις κι αρνητικά αισθήματα από παρελθούσες εχθρότητες.

Βιώνουμε μια κρίση γενική, που αφορά και Παιδεία και άνθρωπο. Πολιτεία, πολιτικοί ευαγγελίζονται τη σύνδεση της εκπαίδευσης με τον παγκοσμιοποιημένο Μολώχ της αγοράς, σαν μόνη σωτηρία. Μιλούν, προφανώς, για τη δημιουργία ευπώλητων πολιτών. Το γνωρίζουν καλά οι συστημικοί Ηρακλειδείς, που σπεύδουν με βια να ιδρύσουν τα πολυδιαφημιζόμενα Charter Schools (σχολεία ανάγνωσης, γραφής και πρακτικής αριθμητικής), για εκκολαπτόμενους δουλοπάροικους στο Μεσαίωνα της Νέας Τάξης. 

Εμείς -όπως επισημαίνει ο τελευταίος των Μοϊκανών και μεγάλος δάσκαλος, Χρήστος Τσολάκης- προσβλέπουμε στον αποπροσανατολισμό του σχολείου από την αγορά εργασίας και τον προσανατολισμό του στον Ανθρωπο, την Παιδεία. «Ο άνθρωπος θα στήσει αγορές εργασίας για όλους, θα κατακτήσει μόνος του τη ζωή, αρκεί να του γυμνάσουμε ψυχή και σώμα».

Ακούγομαι, φοβάμαι, ρομαντικός, ουτοπικός. Οχι, αφού ο μεγαλύτερος ρεαλισμός, σήμερα, είναι τούτος ο ρομαντισμός, αφού η ουτοπία δεν είναι το μη πραγματοποιήσιμο, αλλά ό,τι δεν έχει, ακόμα, πραγματοποιηθεί