Ζώντας σε μια αντικοινωνική κοινωνία

Η ακατανόητη κατάργηση του φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ και Αναπηρία

Photo: Εικόνα μιας πολυβραβευμένης ταινίας από το Ιράκ: «Χορεύοντας με τον Θεό», με ήρωα έναν τυφλό Κούρδο ράφτη

Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΓΚΙΩΝΗ

Θα μπορούσε (και) σαν δημοσιογραφικό θέμα να είναι διαχρονικό αν, για ακατανόητους, ακόμα και για την ελληνική πραγματικότητα λόγους, δεν αποκοπτόταν εκεί που ως θεσμός είχε αρχίσει να εδραιώνεται με διεθνή μάλιστα εμβέλεια.

Ηταν το 2007 όταν η (υπό τον Θοδωρή Ρουσόπουλο) Γενική Γραμματεία Επικοινωνίας και Ενημέρωσης δεσμευόταν απέναντι στο αναπηρικό κίνημα να χρηματοδοτήσει, μέσω του υπουργείου Πολιτισμού - Κέντρο Κινηματογράφου, με το ποσό των 110.000 ευρώ το διεθνές φεστιβάλ Emotion Pictures - Ντοκιμαντέρ και Αναπηρία, το οποίο στη συνέχεια πραγματοποίησε, με εντυπωσιακές διεθνείς συμμετοχές, τρεις διοοργανώσεις (2007, 2008, 2009), που παρακολούθησαν 20.000 θεατές.

Κι εκεί που ήταν έτοιμος ο σχεδιασμός για το 2010 (30 ταινίες που επιλέχθηκαν από 400 ανά τον κόσμο συμμετοχές), με την κυβερνητική αλλαγή και τις ανακατατάξεις στα υπουργεία, το φεστιβάλ έμεινε χωρίς χρηματοδότηση. 

«Από τότε έκανα προσπάθειες, ώστε να συνεχιστεί η χρηματοδότησή του. Παρά τις υποσχέσεις (ακόμα και στον νομικό σύμβουλο του φεστιβάλ Νίκο Κωνσταντόπουλο) φορέων στους οποίους απευθύνθηκα, δεν ανταποκρίθηκαν», λέει η Μαίρη Χατζημιχάλη - Παπαλιού, που είχε αναλάβει ως διευθύντρια αφιλοκερδώς τη διοργάνωσή του. Ετσι πέρσι τον Σεπτέμβριο αρκέστηκε σε μια εκδήλωση στο Μουσείο Μπενάκη (Πειραιώς), σε ένδειξη διαμαρτυρίας για ηθική ζημιά απέναντι στους συμμετέχοντες (περί τα 4.000 άτομα) και, πάνω απ' όλα, στα άτομα με αναπηρία.

Οι προσπάθειες συνεχίστηκαν κι εφέτος, χωρίς αποτέλεσμα. Η πολιτεία προτίμησε να ενισχύσει γενναία (με 75 εκατομμύρια ευρώ) την πραγματοποίηση των Special Olympics, αρνούμενη την, αναλογικά ισχνότατη, χρηματοδότηση του «αδελφού» φεστιβάλ Emotion Pictures.

Η διευθύντρια του φεστιβάλ αναφέρθηκε στην κατάργησή του στο παρεμφερές φεστιβάλ Entr' 2 Martces των Κανών τον περασμένο Ιούνιο, αποσπώντας -εκεί, και στη συνέχεια κι εδώ- 1.000 και πλέον υπογραφές συμπαράστασης από φορείς και προσωπικότητες, όπως ο Ρίτσαρντ Γκιρ, ο Ντάνιελ Ντέι Λιούις, ο Βιμ Βέντερς, ο Θόδωρος Αγγελόπουλος κ.ά. Το πράγμα έφτασε και στην ημέτερη Βουλή με ερώτηση των βουλευτών της Δημοκρατικής Αριστεράς. («Για ακόμη μία φορά η "λιτότητα" λειτουργεί ως πρόσχημα για να μην υπάρξει δράση σε θεσμούς χρήσιμους και πολλαπλά ωφέλιμους», επισημαίνεται). Αλλά οι αρμόδιοι παρέμειναν αδιάφοροι.

Μολονότι το θέμα είναι άχαρο, εκτιμώ ότι σαν εξουσία, σαν κοινωνία, σαν άτομα δεν πρέπει να κλείνουμε τα μάτια σ' έναν κόσμο που μια ατυχία (η οποία θα μπορούσε να συμβεί σε οποιονδήποτε) επιχειρεί, μέσω της τέχνης, να καταδείξει ότι το δικαίωμα στη ζωή ανήκει στους πάντες. Και οι ταινίες που επρόκειτο να προβληθούν, σύμφωνα με το πρόγραμμα του απραγματοποίητου περσινού φεστιβάλ, δεν αναφέρονται μόνο στην αναπηρία αλλά και σε θέματα όπως οι πόλεμοι, η παιδική εργασία, η μετανάστευση, η κακοποίηση γυναικών, η ρατσιστική βία. Και παράλληλα ανοιχτές συζητήσεις του κοινού με τους καλλιτέχνες, ειδικότερα από χώρες που έχουν πληγεί από πολέμους. Με το τέλος του φεστιβάλ οι βραβευμένες ταινίες, όπως έγινε τις προηγούμενες χρονιές, θα ταξίδευαν ανά την Ελλάδα και το εξωτερικό, ενώ θα διανέμονταν και σε σχολεία.

Παρ' όλη ωστόσο την αρνητική αντιμετώπιση η Μαίρη Χατζημιχάλη - Παπαλιού ευελπιστεί ότι ο θεσμός θα εξασφαλίσει το μέλλον του, δεδομένου ότι κινητοποιείται και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Παραγωγός και σκηνοθέτρια η ίδια, έχει δημιουργήσει ντοκιμαντέρ και τηλεοπτικές σειρές, που έχουν αποσπάσει βραβεία (Ακαδημία Αθηνών, Διεθνής Ομοσπονδία Κριτικών κ.ά.), έχουν προβληθεί σε διεθνή φεστιβάλ και κανάλια, ενώ έχουν γίνει αφιερώματα στο Κέντρο Πομπιντού, στη Γαλλική Ακαδημία Γραμμάτων και Τεχνών, στα Μουσεία Λούβρου, Βρετανικό και Κοπεγχάγης κ.λπ. Ταινίες της επίσης βρίσκονται σε περισσότερες από 500 βιβλιοθήκες στην Ευρώπη και την Αμερική.

«Οι άνθρωποι με αναπηρία δεν είναι αόρατοι, ούτε φανταστικοί ήρωες ταινίας ή μυθιστορήματος», λέει. «Είναι δίπλα μας, είναι κοντά μας, είναι δικοί μας άνθρωποι. Και έχουν δικαίωμα στην εικόνα όσο όλοι μας. Και το σινεμά μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο προσφέροντας εικόνα εκεί που δεν υπάρχει καθόλου αλλά και αλλάζοντας τη λάθος εικόνα με μια αληθινή».

Ιδού μερικές ατάκες των συνανθρώπων μας αυτών από τις ταινίες (στις οποίες πραγματικά θαυμάζεις τη θέληση, την αποφασιστικότητα, την αισιοδοξία, τα ταλέντα τους):

«Κανένας δεν θα πρέπει να ντρέπεται που είναι ζωντανός».

«Αναγνωρίζω ότι ζω σε μια αντικοινωνική κοινωνία. Το έχω αποδεχθεί και δεν υποφέρω πια».

«Δεν είναι πώς σου φέρεται η ζωή, αλλά πώς φέρεσαι εσύ στη ζωή».

«Θέλω πίσω τον σεβασμό και την τιμή μου».

«Μη με κρύβεις»...