Τα "μυστικά" της χρονομέτρησης επιδόσεων σε αγώνες αποστάσεων

Του ΧΡΗΣΤΟΥ ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΥ

Το θέμα της ηλεκτρονικής χρονομέτρησης και κατάταξης των αθλητών υπήρξε μια από τις μεγαλύτερες επαναστάσεις στον σύγχρονο αθλητισμό.

Ελυσε ένα τεράστιο πρόβλημα σε σχέση με την αξιοπιστία των αποτελεσμάτων σε μια σειρά αγωνίσματα που χαρακτηρίζονται από μεγάλη συμμετοχή αθλουμένων.

Παλαιότερα οι διαμαρτυρίες των αθλητών (στα αγωνίσματα με μεγάλη συμμετοχή) ήταν στην ημερήσια διάταξη. Υπήρχαν, για παράδειγμα, αθλητές που υποστήριζαν ότι είχαν τερματίσει, αλλά δεν ήταν μέσα στα αποτελέσματα. Οι διοργανωτές φρόντιζαν για την παραγωγή αξιόπιστων αποτελεσμάτων μόνο στην κατηγορία των λεγόμενων επίλεκτων αθλητών, χωρίς να υπάρχει δυνατότητα για κάτι τέτοιο στο σύνολο των αγωνιζομένων.

Τα ηλεκτρονικά συστήματα χρονομέτρησης ανταποκρίνονται σε οποιεσδήποτε συνθήκες (ακόμα και υπό βροχή, λειτουργούν χωρίς παροχή ρεύματος), λαμβάνοντας υπόψη, βέβαια, τις προδιαγραφές και τους κανόνες περί ακτινοβολίας της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Κάθε αθλητής πρέπει να φέρει ένα τσιπ, το οποίο είναι μοναδικό και λειτουργεί ως στοιχείο ταυτοποίησής του. Ζυγίζει μόλις 4 γραμμάρια και μπορεί να προσαρμοσθεί εύκολα σε κάθε αγωνιζόμενο. Ενεργοποιείται αυτόματα με το πέρασμα του αθλούμενου πάνω από τους σταθμούς χρονομέτρησης. Ετσι εκπέμπεται και καταγράφεται σε ηλεκτρονικό αρχείο ο κωδικός του τσιπ και ο ακριβής χρόνος διέλευσης από το σταθμό χρονομέτρησης.

Στις μεγάλες διοργανώσεις που μεταδίδονται τηλεοπτικά διακρίνεται ένας ελαστικός τάπητας σε κάποια σημεία της διαδρομής και στον τερματισμό. Είναι οι σταθμοί ελέγχου που καταγράφουν τα περάσματα των αθλητών - αθλητριών και την επίδοση τους στον τερματισμό. Εξυπακούεται βέβαια ότι για να γίνουν τα παραπάνω και να λειτουργήσει το σύστημα, πρέπει υποχρεωτικά ο αθλητής να περάσει από τους σταθμούς ελέγχου.

Το σύστημα απαιτεί και μια προετοιμασία από τους διοργανωτές, κυρίως καταγραφή στοιχείων, τα οποία συγκεντρώνονται στη βάση δεδομένων που περιέχει τα στοιχεία του αθλητή. Με τη χρήση διασταύρωσης του κωδικού του τσιπ ενημερώνονται τα πεδία που περιέχουν πληροφορίες επίδοσης για τον κάθε αθλητή. Ετσι, τα αποτελέσματα μπορούν να εξαχθούν άμεσα και με ακρίβεια, ανεξαρτήτως του πλήθους των αθλητών. 

Στον μαραθώνιο της Βοστόνης, το 2000, με τον τρόπο αυτό χρονομετρήθηκε η εκκίνηση, εννέα ενδιάμεσα σημεία και ο τερματισμός για 175.000 συμμετέχοντες. Επίσημοι, πραγματικοί χρόνοι και τα περάσματα ανακοινώθηκαν στο Διαδίκτυο σε ελάχιστο χρόνο. Στο μαραθώνιο της Νέας Υόρκης, στη γέφυρα Βεραντζάνο, η χρονομέτρηση έγινε με ένα «σύστημα» συνολικού πλάτους 36 μ. Στο σημείο αυτό το σύστημα διαχειρίστηκε περίπου 5.000 αθλητές το λεπτό, αριθμός που δεν θα μπορούσε να ελεγχθεί με κανέναν άλλο τρόπο.

Επιπρόσθετα, δεδομένου ότι η καταγραφή γίνεται αυτόματα σε βάση δεδομένων, υπάρχει η δυνατότητα άμεσης εξαγωγής εκτυπώσεων, δημοσιοποίησης στο Διαδίκτυο, αποστολής δεδομένων με χρήση e-mail και sms, εξαγωγής στατιστικών στοιχείων και γενικότερα υπηρεσιών που εξυπηρετούνται από τη χρήση μιας δομημένης βάσης δεδομένων.

Στην Ελλάδα, με το συγκεκριμένο σύστημα γίνεται η χρονομέτρηση του μαραθωνίου από το 2002. Με αυτό καταγράφηκαν και ανακοινώθηκαν σε πραγματικό χρόνο οι επιδόσεις (επίσημος χρόνος, επί μέρους περάσματα κ.λπ.) 16.000 δρομέων που συμμετείχαν στα τρία αγωνίσματα του κλασικού μαραθωνίου της Αθήνας το 2010.

Τι είναι το radio frequency timing chip

Το συγκεκριμένο τσιπ είναι ένας μικροσκοπικός αναμεταδότης σε ένα ειδικά σχεδιασμένο πλαστικό περίβλημα. Περιέχει ένα μικροτσίπ σε συνδυασμό με ένα ενεργοπαραγωγό πηνίο. Αυτά τα στοιχεία περικλείονται σε μια αδιάβροχη γυάλινη ή πλαστική κάψουλα, που σημαίνει ότι το συγκεκριμένο υλικό μπορεί να χρησιμοποιηθεί κάτω από οποιεσδήποτε καιρικές συνθήκες (υγρό, ξηρό, κρύο και ζέστη).

Στους αγώνες δρόμου τοποθετείται στα κορδόνια των αθλητών, στους αγώνες τριάθλου δένεται στον αστράγαλο και στην ποδηλασία προσαρμόζεται στο σκελετό του ποδηλάτου. Είναι ενεργειακά αυτόνομο, δηλαδή δεν χρειάζεται μπαταρίες ή φόρτιση. Ο αναμεταδότης είναι παθητικός μέχρις ότου βρεθεί μέσα σε μαγνητικό πεδίο, που παράγεται από μια κεραία. Στο σημείο αυτό το πηνίο παράγει ένα ηλεκτρικό ρεύμα για να τροφοδοτήσει το μικροτσίπ. Ο αναμεταδότης έπειτα εκπέμπει τον μοναδικό αριθμό ταυτοποίησής του σε ένα δέκτη. Η όλη διαδικασία διαρκεί περίπου 60 milliseconds και επαναλαμβάνεται ασταμάτητα.

Παρ' όλα αυτά, το σύστημα έχει και κενά, τα οποία μάλιστα εκμεταλλεύτηκαν νεαροί Κινέζοι, κατά τη διάρκεια ενός μαραθωνίου στην επαρχία Ξιαμέν, τον Ιανουάριο του 2010, όπου συμμετείχαν 50.000 άτομα. Εκατό από αυτούς, οι οποίοι και τελικά αποκλείστηκαν, έδωσαν τα τσιπ τους σε φίλους που ήταν πιο γρήγοροι από αυτούς και οι οποίοι τα φόρεσαν μαζί με τα δικά τους μέχρι τον τερματισμό. Ο λόγος ήταν ότι προσπαθούσαν να επιτύχουν την είσοδό τους στο πανεπιστήμιο και η επιτυχής συμμετοχή στην κούρσα θα τους έδινε μεγαλύτερες ελπίδες!

ENET.GR