WIKILEAKS: Τα συµφέροντα των εφοπλιστών και οι κυρώσεις στο Ιράν

Του ΧΑΡΗ ΚΑΡΑΝΙΚΑ

Τις έντονες πιέσεις των ΗΠΑ, µε την ευγενική, µυστική υποστήριξη της Γαλλίας και της Βρετανίας, δεχόταν η Ελλάδα το 2008 για την επιβολή αυστηρότερων κυρώσεων εναντίον του Ιράν, σύµφωνα µε αµερικανικά έγγραφα που διέρρευσαν στο Wikileaks. Οπως αναφέρεται σε απόρρητο τηλεγράφηµα, ένας από τους λόγους για τους οποίους η ελληνική κυβέρνηση εµφανιζόταν διστακτική ήταν «τα οικονοµικά συµφέροντα των ελλήνων πλοιοκτητών, οι οποίοι έχουν σηµαντικές σχέσεις µε τους Ιρανούς και είναι σηµαίνοντες παράγοντες στην εσωτερική πολιτική µε µεγάλη επιρροή στην κυβέρνηση Καραµανλή». 

Στα διπλωµατικά έγγραφα που αποκαλύπτουν  «ΤΑ ΝΕΑ», γίνεται εµφανές ότι τα υπουργεία Εξωτερικών και Εµπορικής Ναυτιλίας ενέδωσαν τελικά στις πιέσεις,  εκδίδοντας οδηγία για τις Ναυτιλιακές Γραµµές της Ισλαµικής ∆ηµοκρατίας του Ιράν (IRISL) µόλις λίγες ηµέρες µετά το σχετικό τηλεγράφηµα του Στέιτ Ντιπάρτµεντ προς την αµερικανική πρεσβεία στην Αθήνα.

Από τα εµπιστευτικά και απόρρητα έγγραφα προκύπτει ότι οι συζητήσεις για µέτρα κατά των Ναυτιλιακών Γραµµών του Ιράν, οι οποίες όπως φαίνεται ήταν ένας από τους βασικότερους προµηθευτές υλικών και εξοπλισµού για την ανάπτυξη του ιρανικού πυρηνικού προγράµµατος, άρχισαν αρχές Νοεµβρίου του 2007, σε διάσκεψη στην Αθήνα. Στο σχετικό τηλεγράφηµα µε τον κωδικό 08STATE2034 µνηµονεύεται ότι «οι εταίροι συζήτησαν λεπτοµερώς τις ενέργειες της IRISL, η οποία είναι βασικός µεταφορέας φορτίων σχετικών µε τους βαλλιστικούς πυραύλους του Ιράν».

Ο ΟΗΕ. Τον Μάρτιο του 2008 το Συµβούλιο Ασφαλείας του Οργανισµού Ηνωµένων Εθνών λαµβάνει την απόφαση 1803 που, εκτός της παύσης οποιασδήποτε διαδικασίας εµπλουτισµού ουρανίου, ζητούσε από τις χώρες µέλη να διενεργούν ελέγχους στα φορτία της IRISL, «σε περίπτωση που υπάρχουν βάσιµες υπόνοιες για τη µεταφορά αγαθών τα οποία απαγορεύονται από αποφάσεις του Συµβουλίου Ασφαλείας».

Η πρώτη φορά που αναφέρθηκε στους Αµερικανούς ότι η Ελλάδα εξετάζει διστακτικά το ζήτηµα των αυστηρότερων κυρώσεων στο Ιράν ήταν τον Μάιο του 2008. Κατά τη συνάντηση στελέχους του ΥΠΕΞ µε τον αναπληρωτή πολιτικό σύµβουλο της πρεσβείας, η οποία περιγράφεται στο εµπι στευτικό τηλεγράφηµα 08Athens651, επισηµαίνονται οι βασικοί λόγοι για τη συγκεκριµένη στάση της χώρας µας, ένας εκ των οποίων ήταν «τα συµφέροντα των ελλήνων πλοιοκτητών που έχουν πολλές συµφωνίες µε τους Ιρανούς». Οπως αναφέρεται, «τα ελληνικά ναυτιλιακά συµφέροντα στο Ιράν απειλούνταν από τους Κινέζους, οι οποίοι προσπαθούν να αναπτύξουν σχέσεις εµπορικής ναυτιλίας µε το Ιράν. Οι έλληνες πλοιοκτήτες φοβούνταν ότι οι επιπλέον κυρώσεις όχι µόνο θα είχαν απευθείας επιπτώσεις στην ελληνική συνεργασία µε το Ιράν, αλλά ότι θα ωθούσαν τους Ιρανούς προς τους Κινέζους».

Στο σχόλιό του ο αµερικανός πρεσβευτής Ντάνιελ Σπέκχαρντ σηµείωνε ότι «αυτή είναι η πρώτη φορά που η ελληνική κωλυσιεργία για τις περαιτέρω κυρώσεις στο Ιράν συνδέεται µε τα συµφέροντα των ελλήνων πλοιοκτητών… Η εµπειρία του παρελθόντος δείχνει ότι όταν πρόκειται για τους έλληνες πλοιοκτήτες, οι οποίοι ελέγχουν τον µεγαλύτερο εµπορικό στόλο στον κόσµο και ένα σηµαντικό µερίδιο του ΑΕΠ της Ελλάδας, η ελληνική κυβέρνηση είναι πολύ πειθαρχηµένη».

Σε επόµενο απόρρητο έγγραφο µε ηµεροµηνία19 Ιουνίου2008 (08Athens874) επισηµαίνεται ότι η Ελλάδα δεν είχε πρόθεση να σπάσει την ευρωπαϊκή γραµµή για τη σκλήρυνση των µέτρων κατά του Ιράν, αλλά ότι προβληµατιζόταν για τη γενικότερη πολιτική κατεύθυνση καθώς πίστευε πως δεν υπάρχουν αρκετές αποδείξεις ότι οι Ιρανοί προσπαθούσαν να αποκτήσουν πυρηνικά όπλα τη συγκεκριµένη χρονική περίοδο. «Η διστακτικότητα των Ελλήνων για την αυστηροποίηση των κυρώσεων φαίνεται να τροφοδοτείται από διάφορους παράγοντες, περιλαµβανοµένων της αντίληψης ότι οι κυρώσεις είναι αναποτελεσµατικές, της συνεργασίας των ελλήνων πλοιοκτητών µε τους Ιρανούς και της επιθυµίας της ελληνικής κυβέρνησης να παίξει τον ρόλο της γέφυρας ανάµεσα στο Ιράν και τη ∆ύση», αναφέρεται στο τηλεγράφηµα. Οταν ετέθη το θέµα της αναποτελεσµατικότητας των κυρώσεων, ο αναπληρωτής πολιτικός σύµβουλος της αµερικανικής πρεσβείας αντέδρασε µάλλον έντονα σηµειώνοντας ότι οι Ιρανοί ανταποκρίνονται στη διεθνή πίεση και πως «έδειχναν να αντιδρούν περισσότερο στο µαστίγιο παρά στο καρότο».

Από το ίδιο έγγραφο προκύπτει ότι οι Αµερικανοί δεν εκτιµούσαν ιδιαίτερα τη χώρα µας ως µεσάζοντα για το Ιράν: «Ο τρίτος λόγος (για τη διστακτικότητα όσον αφορά τις αυστηρό τερες κυρώσεις) είναι η ιστορική και συνεχώς αυξανόµενη αυτοπροβολή της Ελλάδας ως γέφυρας µεταξύ ∆ύσης και Ανατολής, είτε για το Ιράν ή τη Ρωσία ή τις αραβικές χώρες είτε για την Παλαιστίνη και το Ισραήλ. Για να καταφέρει το τελευταίο, η Ελλάδα πιστεύει ότι πρέπει να δείξει πως είναι ένας έντιµος µεσάζων και περισσότερο εξυπηρετικός από άλλους. Η χώρα µπορεί όντως να παίξει έναν τέτοιο ρόλο, αλλά αυτό θα απαιτούσε από την Ελλάδα να παράγει αποτελέσµατα», αναφέρει στο σχόλιό του ο Σπέκχαρντ. Επισηµαίνει µάλιστα ότι «έχουµε προειδοποιήσει τους Ελληνες πως µένουν πίσω σε σχέση µε την ευρωπαϊκή πορεία για τις κυρώσεις στο Ιράν και πως (τους) παρακολουθούµε». 

 Την ίδια περίοδο στέλεχος του ΥΠΕΞ του Βελγίου δήλωνε στους Αµερικανούς (08Brussels990) πως στην Ε.Ε. έχουν προκύψει θέµατα για τη διάταξη σχετικά µε την επιθεώρηση των ύποπτων φορτίων. Για παράδειγµα, αν ένα πλοίο είναι γεµάτο κοντέινερ και το ύποπτο βρίσκεται κάτω κάτω, ποιος πληρώνει το κόστος της εκφόρτωσης και των ελέγχων; Ή πώς κάποιος µπορεί να ορίσει ένα φορτίο ως ύποπτο και µε ποια κριτήρια; Από την πλευρά τους, οι Κινέζοι τόνιζαν (08Beijing2609) ότι είναι σηµαντικό η απόφαση του Συµβουλίου Ασφαλείας να εφαρµοστεί µε τέτοιο τρόπο ώστε να µη διαταράσσονται οι νόµιµες µεταφορές.

Στις 9 Ιουλίου 2008 απόρρητο τηλεγράφηµα από την αµερικανική πρεσβεία στο Παρίσι αναφέρει τους κύριους «αρνητές» στην πρότασή της, που ήθελε να διενεργούνται έλεγχοι στα φορτία της IRISL όχι µόνο όταν υπάρχουν βάσιµες υποψίες αλλά και τυχαίοι. Σύµφωνα µε το 08Paris1291, «η ∆ανία εξέφρασε ιδιαίτερη υποστήριξη στη συγκεκριµένη προσέγγιση, αλλά η Κύπρος, η Μάλτα και σε µικρότερο βαθµό η Ελλάδα δεν ήταν υποστηρικτικοί».

Ακριβώς την επόµενη ηµέρα, στέλεχος του ΥΠΕΞ εµφανιζόταν, σε εµπιστευτικό έγγραφο από την πρεσβεία στην Αθήνα (08Athens985), να επιβεβαιώνει ότι «η Ελλάδα είχε κάποια συγκεκριµένα προβλήµατα µε το προτεινόµενο ευρωπαϊκό πακέτο», ειδικότερα σε ό,τι αφορά τους ελέγχους σε ιρανικές τράπεζες και τις µη προγραµµατισµένες επιθεωρήσεις στα πλοία. «Παραθέτοντας τη σηµασία και την επιρροή των ελλήνων πλοιοκτητών, ο Καραχάλιος είπε ότι η Ελλάδα προβληµατίζεται για αυτές τις διατάξεις καθώς µπορεί να οδηγήσουν σε καθυστερήσεις παράδοσης (των αγαθών), οι οποίες θα έχουν ως αποτέλεσµα επιπρόσθετο κόστος και πιθανώς ακόµη και αξιώσεις έναντι της κυβέρνησης», σηµειώνεται στο τηλεγράφηµα. 

Την ίδια ηµέρα, 10η Ιουλίου, απόρρητο έγγραφο από την πρεσβεία στο Παρίσι αναφέρει ότι «Αυστρία, Κύπρος, Ελλάδα, Μάλτα και Πορτογαλία αντιτίθενται σε οποιαδήποτε µέτρα υπερβαίνουν την αυστηρή ερµηνεία της απόφασης 1803 του Συµβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Επί του παρόντος, η Βρετανία ασκεί πιέσεις σε Ελλάδα, Ισπανία και Σουηδία». Στο συγκεκριµένο τηλεγράφηµα τονίζεται ότι η δυνατότητα της γαλλικής κυβέρνησης να ασκήσει πιέσεις για την επιβολή αυστηρότερων κυρώσεων στο Ιράν παρεµποδίζεται από το γεγονός ότι επειδή ασκεί την προεδρία της Ε.Ε. η Γαλλία αναµένεται να αναλάβει τον ρόλο του αµερόληπτου διαµεσολαβητή στις εσωτερικές διαπραγµατεύσεις της Ενωσης. «Ο αξιωµατούχος δήλωσε ότι η γαλλική κυβέρνηση θα επικροτούσε οποιαδήποτε προσπάθεια των ΗΠΑ να πείσουν διστακτικά µέλη της Ε.Ε. να συµµετέχουν σε µια ισχυρή εφαρµογή της απόφασης 1803, αλλά ζήτησε να µην αποκαλύψουµε τις γνώσεις µας για τις ιδιαιτερότητες του εν λόγω σχεδίου ή το γεγονός ότι η Γαλλία έχει ζητήσει τη βοήθειά µας».

Υποπτα για να χρησιµοποιηθούν από την αµυντική βιοµηχανία

ΣΤΟ ΑΠΟΡΡΗΤΟ τηλεγράφηµα 08STATE94723 του Στέιτ Ντιπάρτµεντ µε προορισµό τις αµερικανικές πρεσβείες σε Αθήνα και Τελ Αβίβ στις 9 Σεπτεµβρίου 2008 περιλαµβάνεται µια αναλυτική λίστα µε παρανοµίες της IRISL. Επιπλέον δίνονται χρήσιµες συµβουλές στους υπαλλήλους της πρεσβείας στην Αθήνα ώστε να έχουν καλύτερα αποτελέσµατα µε την ελληνική κυβέρνηση. «Θα επιθυµούσαµε την παροχή αυτών των πληροφοριών στην Ελλάδα, κατόπιν της σύστασης του Μαρτίν Μπριένς, διευθυντή του Γραφείου Αφοπλισµού και Μη ∆ιάδοσης των Πυρηνικών στο γαλλικό ΥΠΕΞ, ο οποίος σχολίασε σε συζητήσεις του µε αξιωµατούχους της πρεσβείας στο Παρίσι τη σηµασία τού να προσεγγίσουµε την Ελλάδα ώστε να ευαισθητοποιηθούν για τους πιθανούς κινδύνους κατά τη συνεργασία µε την IRISL», σηµειώνεται στο έγγραφο το οποίο υπογράφει η Κοντολίζα Ράις και ανάµεσα σε άλλα αναφέρει ότι τέσσερα πλοία των Ναυτιλιακών Γραµµών της Ισλαµικής ∆ηµοκρατίας του Ιράν τέθηκαν σε διαθεσιµότητα το 2007 επειδή µετέφεραν είδη διττής χρήσης σε νοµικά και φυσικά πρόσωπα στα οποία είχαν επιβληθεί κυρώσεις από τον ΟΗΕ για τον ρόλο τους στο πυρηνικό πρόγραµµα της χώρας. 

Ακόµα, αναφέρονται πληροφορίες για φορτίο υπερχλωρικού καλίου που θα µπορούσε να χρησιµοποιηθεί στη δηµιουργία καυσίµων για ρουκέτες πυροβολικού, καθώς και ηλεκτρονικά είδη, µηχανήµατα και φύλλα αλουµινίου που θα µπορούσαν να χρησιµοποιηθούν στα πλαίσια του ιρανικού πυραυλικού προγράµµατος. Ούτε 20 ηµέρες µετά το συγκεκριµένο τηλεγράφηµα, απόρρητο διπλωµατικό έγγραφο που στάλθηκε από την πρεσβεία της Αθήνας στα κεντρικά του Στέιτ Ντιπάρτµεντ αναφέρει ότι η υπουργός Εξωτερικών Ντόρα Μπακογιάννη δίνει εντολή να εκδοθεί οδηγία για την IRISL. Στο σχόλιο του τηλεγραφήµατος 08Athens1347 ο Σπέκχαρντ γράφει πως η Ελλάδα υποστήριξε τις προσπάθειες των ΗΠΑ όσον αφορά την ιρανική εταιρεία, όµως την ίδια ώρα οι έλληνες συνοµιλητές των αµερικανών στο ΥΠΕΞ και το υπουργείο Εµπορικής Ναυτιλίας προειδοποίησαν ότι οι έλληνες πλοιοκτήτες δεν συµµορφώνονταν πάντα στις οδηγίες της ελληνικής κυβέρνησης. 

«Η παλαιότερη γενιά των πλοιοκτητών ήταν στο µεγαλύτερο µέρος συνεργάσιµη µε την κυβέρνηση σε υποθέσεις κατά προτεραιότητα, συνήθως όταν τα πράγµατα ετίθεντο προφορικά και όχι γραπτά. Η νεώτερη γενιά ήταν ακόµα πιο δύσκολο να αντιµετωπιστεί» φέρεται να είπε ο πρώην υφυπουργός Πάνος Καµµένος στους Αµερικανούς, ο οποίος υποσχέθηκε σύµφωνα µε το τηλεγράφηµα να κάνει ό,τι µπορεί για να βοηθήσει. 

Σε επόµενο απόρρητο διπλωµατικό έγγραφο µε κωδικό 08Athens1437, όπου επιβεβαιώνεται ότι η Ελλάδα θα προχωρήσει στις απαραίτητες ενέργειες για την εφαρµογή των νέων κυρώσεων προς το Ιράν που περιλαµβάνονται στη νέα απόφαση υπ’ αριθµόν 1835 του Συµβουλίου Ασφαλείας, επισυνάπτεται και η οδηγία του υπουργείου Εµπορικής Ναυτιλίας για την IRISL. Και αναφέρει ο Σπέκχαρντ: «∆εδοµένης της τεράστιας πολιτικής επιρροής που κατέχουν οι πλοιοκτήτες στην Ελλάδα, η ελληνική κυβέρνηση θα είναι επιφυλακτική. Ωστόσο, οι αξιωµατούχοι της το βρίσκουν ευκολότερο να λάβουν µέτρα κατά στοχοθετηµένων ατόµων ή επιχειρήσεων όταν τους παρέχουµε συγκεκριµένες πληροφορίες».

ΤΑ ΝΕΑ