Το όραμα ξεθώριασε

Του ΜΙΧΑΛΗ ΜΗΤΣΟΥ

Ο Νόρμπερτ Σβάιγκερ έζησε μεγάλες στιγμές στα 34 χρόνια που υπηρέτησε στις Βρυξέλλες, μέχρι το 2003 οπότε συνταξιοδοτήθηκε από τη θέση του γραμματέα Τύπου. Ο γερμανός διπλωμάτης βρέθηκε δίπλα σε μεγάλες φυσιογνωμίες όπως ο Ντελόρ, ο Κολ, ο Μιτεράν και η Θάτσερ και έζησε ομηρικούς καβγάδες με τη Βρετανία για οικονομικά ζητήματα. Παίζονταν σπουδαία πράγματα τότε, και το πιο σπουδαίο απ' όλα ήταν η ασφάλεια και η ειρήνη στην Ευρώπη.

Εχοντας πατήσει πια τα 70, ο Σβάιγκερ επέστρεψε την περασμένη εβδομάδα στη βελγική πρωτεύουσα για να δει πώς είναι μια σημερινή Σύνοδος Κορυφής. Και δεν έκρυψε την απογοήτευσή του. «Η ιστορική ιδέα έχει ξεθωριάσει», είπε στην Ομπζέρβερ.  

Αντί για υψηλά ιδανικά και περισσότερη Ευρώπη, οι ηγέτες συζητούσαν για την επιβίωση του ευρωπαϊκού σχεδίου. Αντί για ανάπτυξη, περιορίζονταν στη σταθερότητα. Φταίει βέβαια η αγωνία για την έκβαση της ελληνικής κρίσης, ή μάλλον της ευρωπαϊκής κρίσης του χρέους. Για τον Σβάιγκερ, όμως, υπάρχει και ένας άλλος παράγων: το μεταπολεμικό αίσθημα ενοχής των Γερμανών, που τροφοδότησε σε μεγάλο βαθμό το ευρωπαϊκό σχέδιο, δεν οδηγεί πια τους νέους Γερμανούς να αντιμετωπίζουν την Ευρώπη όπως την αντιμετώπιζαν οι γονείς τους και οι παππούδες τους. «Η νέα γενιά, που μόλις τελείωσε το σχολείο, δεν έχει τέτοιες μνήμες. Με τη χώρα τους να είναι ενωμένη και τον κομμουνισμό να ανήκει στο παρελθόν, οι Γερμανοί δεν φοβούνται πια το ξέσπασμα ενός πολέμου. Και όπως το αρχικό raison d'être της Ευρώπης έχει εξαφανιστεί, η Γερμανία είναι όλο και πιο απρόθυμη να αποτελεί τον ταμία της Ευρώπης».

Ο βετεράνος γερμανός διπλωμάτης δεν είναι, βέβαια, ο μόνος που βλέπει με θλίψη το ευρωπαϊκό όνειρο να σβήνει. «Η Ευρωπαϊκή Ενωση τελειώνει», δήλωσε πρόσφατα ο Σερ Στίβεν Ουόλ, πρώην πρεσβευτής της Βρετανίας επί Τζον Μέιτζορ και Τόνι Μπλερ και ένθερμος ευρωπαϊστής. «Στο κάτω κάτω, λίγοι θεσμοί ζουν για πάντα». 

Οι εξελίξεις στο μέτωπο του ευρώ είναι ασφαλώς οι πιο δραματικές. Εξίσου ισχυρές ενδείξεις της ευρωπαϊκής αποσύνθεσης παρατηρούνται όμως και σε άλλα μέτωπα. Η Ιταλία ζήτησε πριν από μερικές ημέρες κατάπαυση των εχθροπραξιών στη Λιβύη προκειμένου να δημιουργηθούν ανθρωπιστικοί διάδρομοι (στην πραγματικότητα, όμως, για να αναζητηθεί μια διέξοδος στο στρατιωτικό αδιέξοδο). Το δανικό Κοινοβούλιο ετοιμάζεται να ψηφίσει την επιστροφή των μεθοριακών ελέγχων, να καταργήσει δηλαδή στην πράξη τη Συνθήκη Σένγκεν.

Η εθνικιστική Δεξιά και οι παγκόσμιες αγορές ομολόγων νίκησαν, έγραφε τις προάλλες ο Μάρτιν Κετλ στην Γκάρντιαν. Οι διεθνιστές Σοσιαλδημοκράτες και Χριστιανοδημοκράτες έχασαν.  

Οι ευρωπαίοι ηγέτες δεν προσπαθούν μόνο να αποτρέψουν μια χρεοκοπία της Ελλάδας, αλλά και μια χρεοκοπία ολόκληρου του ευρωπαϊκού οράματος. Και αν είναι να γίνει, τουλάχιστον να γίνει συγκροτημένα και οργανωμένα.