Οι απόκληροι των "οικονομικών θαυμάτων"

Toυ ΡΟΥΣΣΟΥ ΒΡΑΝΑ

Οταν η σηµερινή κοινωνία αρχίζει να µοιάζει µε εκείνη στην οποία ο Ντίκενς είχε τοποθετήσει τον «Ολιβερ Τουίστ», δεν είναι παράξενο που ακόµη κι ένας εθνολόγος αισθάνεται την ανάγκη νακαταφύγει στη λογοτεχνίαγια να την περιγράψει.

Ο Μαρκ Οζέ είναι ένας εθνολόγος που έγινε γνωστός µε όσα έχει γράψει για το παρισινό Μετρό.Οµως, αυτή τη φορά χρειάστηκε να γράψει ένα µυθιστόρηµα. Με το τελευταίο βιβλίο του, το «Ηµερολόγιο ενός αστέγου», µπορεί να θεωρηθεί ο ιδρυτής ενός νέου λογοτεχνικού είδους, σχολιάζει η εφηµερίδα «Φιγκαρό», της εθνολογικής λογοτεχνίας. Χρησιµοποιεί τη λογοτεχνική µορφή για να περιγράψει ένα κοινωνικό φαινόµενο, δηλαδή την εµφάνιση µιας νέας κατηγορίας φτωχών, αυτών που ναι µεν µπορεί να έχουν µια δουλειά ή µια σύνταξη, αλλά το εισόδηµά τους δεν φτάνει για να πληρώσουν το νοίκι και κοιµούνται στον δρόµο.  

Ο ήρωάς του είναι ένας άνδρας που µόλις έχει βγει στη σύνταξη. Ενας υπάλληλος σεβάσµιος και τιµηµένος µε το Παράσηµο της Αξίας. Και είναι καθ’ όλα αντάξιος αυτής της τιµής, όπως άλλωστε όλοι εκείνοι που, ύστερα από τριάντα πέντε ή σαράντα χρόνια δουλειάς, δεν βλέπουν την ώρα να ξεκουραστούν. Οµως, αυτός ο άνθρωπος, µολονότι η σύνταξή του δεν είναι της πείνας, δεν του φτάνει για να πληρώσει το νοίκι. ∆εν του αποµένει παρά να εγκαταλείψει το σπίτι του και να κοιµάται στο αυτοκίνητό του. Μια Μερσεντές, ναι. Αποµεινάρι από τα καλά χρόνια. Ενας άστεγος πολυτελείας… Στην αρχή, η ζωή του ξεπεσµένου δεν τον ενοχλεί. Η σύνταξή του µπαίνει κάθε µήνα στην τράπεζα. Κι ίσως µια νέα ζωή να τον περιµένει στη γωνιά του δρόµου. Οµως, γρήγορα απογοητεύεται όταν βλέπει πως δεν τον περιµένει κανείς, τίποτα, πως το µόνο σίγουρο ραντεβού του είναι µε την αποτυχία.

Στα καλά χρόνια της µεταπολεµικής ανάπτυξης, ο δυτικός κόσµος ήταν γεµάτος από «οικονοµικά θαύµατα»: το αµερικανικό, το γερµανικό, το ιταλικό, το ιρλανδικό. Οµως, αν έξυνε κανείς την επιφάνειά τους, ανακάλυπτε παντού τούς φτωχούς απόκληρους αυτών των θαυµάτων. Σήµερα, όµως, οι απόκληροι δεν είναι µόνο οι φτωχοί αλλά και οι νεόπτωχοι, η µεγάλη µεσαία τάξη που µε την κρίση βρέθηκε ξαφνικά από τον παράδεισο στην κόλαση. Παντού, είναι σήµερα, µαζί µε τους φτωχούς, το εύκολο θύµα κάθε «λιτού» προϋπολογισµού. Χρεοκοπεί κάθε µήνα στα δάνειά της, πληρώνει τους φόρους που κλέβουν άλλοι και τα µέλη της σφίγγουν το ζωνάρι, ακόµη κι όταν µπαίνουν δυο µισθοί στο σπίτι.

Αχ, το σπίτι Η ανάγκη να βρίσκεται κανείς κάπου. Σε έναν τόπο που να τον νιώθει δικό του. Χωρίς ένα σταθερό σηµείο αναφοράς, ο άνθρωπος χάνει την ταυτότητά του, λέει ο Μαρκ Οζέ στο βιβλίο του. Σωριάζονται οι χαµένες ταυτότητες βουνό, καθώς το σύστηµα καταστρέφει τη µία τάξη µετά την άλλη που στέριωνε επάνω τους. Γι’ αυτό, στα δύσκολα, δεν µπορείνα περιµένει στήριξη από καµιά τους.