Μια χώρα χωρίς έρευνα μπορεί να έχει μέλλον;

Του ΓΙΑΝΝΗ ΖΑΜΠΕΤΑΚΗ

Επίκουρου καθηγητή Χημείας Τροφίμων ΕΚΠΑ

izabet@chem.uoa.gr

Την τελευταία μέρα του 2010, ο καθηγητής κ. Α. Μητσός παραιτήθηκε από την θέση του Γενικού Γραμματέα Ερευνας και Τεχνολογίας λέγοντας: «Στον χώρο της έρευνας υπάρχει ένα περίεργο φαινόμενο. Ενώ έχουμε από τη μια μεριά εξαιρετικούς ερευνητές, έχουμε ένα μέτριο επίπεδο έρευνας. Αυτό το αντιφατικό στοιχείο ήταν για μένα κρίσιμο, πώς δηλαδή μπορώ να ενισχύσω τους καλούς και να γενικεύσω την αριστεία. Η γενική απαξίωση του πανεπιστημιακού κόσμου είναι λάθος αφετηρία σκέψης. Η έννοια ότι όλοι είναι μηδενικά, για πέταμα, δεν βοηθάει στην αντιμετώπιση των προβλημάτων των πανεπιστημίων».

Ο κ. Μητσός έχει τεράστια εμπειρία στο ερευνητικό μετερίζι. Ενα μετερίζι που καλούμαστε να υπηρετήσουμε όλα τα μέλη ΔΕΠ (διδακτικό και ερευνητικό προσωπικό) των πανεπιστημίων της Ελλάδας. Η παραίτησή του προκαλεί θλιμμένες απορίες.

Μια χώρα χωρίς σοβαρή υποστήριξη στην πανεπιστημιακή έρευνα είναι απλά καταδικασμένη να υπολειτουργεί, να είναι «το γκαρσόνι» των... ανεπτυγμένων κρατών.Σήμερα, η έρευνα παίρνει μόνο το 0,5% του ελληνικού ΑΕΠ, όταν ο μέσος ευρωπαϊκός όρος υπερβαίνει το 2%! Μια χώρα που δεν χρηματοδοτεί με διαφάνεια και αξιοκρατία τους ερευνητές της και τα πανεπιστήμιά της, τι μπορεί να περιμένει από το μέλλον; Είναι απλά έρμαιο των ξένων βουλών, αμερικανικών παλιότερα, γερμανικών τώρα τελευταία... Και η επιστημονική αφαίμαξη συνεχίζεται αφού τα καλύτερα μυαλά φεύγουν προς την «Ανεπτυγμένη» Δύση και εμείς είμαστε μεν περήφανοι ως δάσκαλοι που «βγάζουμε» καλά μυαλά αλλά συνάμα γινόμαστε ολοένα και πιο φτωχοί ως κοινωνία!

Στο πανεπιστήμιο επωάζονται οι αυριανοί πολίτες, οι επιστήμονες και τα στελέχη για όλες τις οικονομικές και εμπορικές δραστηριότητες της χώρας. Το πανεπιστήμιο αν δεν έχει την απαραίτητη υποστήριξη από την πολιτεία στον κρίσιμο και καίριο τομέα της έρευνας και άρα της παραγωγής νέας γνώσης, πώς θα επιτελέσει το έργο του με επιστημονική πληρότητα και την απαιτούμενη βαρύτητα;

Κατά την τελευταία επταετία, η πολιτεία είναι ηχηρώς απούσα από την υποστήριξη της έρευνας στο πανεπιστήμιο. Η τελευταία χρηματοδότηση ερευνητών έγινε από το πρόγραμμα ΠΕΝΕΔ το... 2004! Σήμερα είναι υπό κρίση ερευνητικές προτάσεις (π.χ. Αρχιμήδης, Θαλής) αλλά κανείς δεν ξέρει πότε θα φτάσουν τα χρήματα στους ερευνητές.

Ας θυμηθούμε κάποια κουπόνια καινοτομίας που προκηρύχθηκαν το Μάρτιο του 2009 επί Ν.Δ. Η πρόταση του γράφοντος σε συνεργασία με μια ζυθοποιία είχε επιλεγεί τότε ως ένα από αυτά τα προς χρηματοδότηση κουπόνια. Μετά άλλαξε κυβέρνηση, ήρθε η τρόικα, και εκείνο το κουπόνι (με το ποσόν των ευρώ 7.000 που του αναλογεί) είναι ακόμα «παγωμένο» κάπου στη ΓΓΕΤ. Με τέτοια μη χρηματοδότηση, τι μέλλον μπορεί να έχει η χώρα;

Δεν είναι οξύμωρο το γεγονός ότι οι απόφοιτοι του ελληνικού πανεπιστημίου σταδιοδρομούν με τεράστια επιτυχία σε όλα τα ΑΕΙ σε όλη την υφήλιο και εμείς εδώ, στην «Ψωροκώσταινα» (ή μήπως «Ψωρογιώργαινα»;) αναλωνόμαστε σε μια συζήτηση υποβάθμισης των ΑΕΙ και του έμψυχου δυναμικού τους; Γιατί, κακά τα ψέματα: το πρόβλημα στο πανεπιστήμιο σήμερα δεν είναι η οικογενειοκρατία και ο νεποτισμός (που- μετά λόγου γνώσεως- συμβαίνει και σε ΑΕΙ στο εξωτερικό) αλλά η σοβαρή στήριξη από την πολιτεία του ερευνητικού ρόλου των ελληνικών ΑΕΙ. Οπως πάμε, θα είναι δύσκολο να αποκαλούμαστε μέλη ΔΕΠ χωρίς κονδύλια για έρευνα. Θα καταλήξουμε απλά ΔΠ (διδακτικό προσωπικό) στα χρόνια του ΔΝΤ... 

Παρ' όλα αυτά και σε πείσμα των καιρών, η έρευνα που γίνεται στα ελληνικά πανεπιστήμια (από όσους έχουν γνώσεις και μεράκι) εξακολουθεί να αναγνωρίζεται διεθνώς! Και αν μετρήσουμε πόσα κρατικά ευρώ αναλογούν σε κάθε επιστημονική δημοσίευση, τότε το ελληνικό πανεπιστήμιο είναι ανάμεσα στα κορυφαία στον κόσμο!

http://www.zabetakis.net/