ΑΕΙ: απέραντα γηροκοµεία

Γράφει ο Χαρίτων Σ. Χιντήρογλου

Καθηγητής στο Τµήµα Βιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης.

Στα βιολογικά συστήµατα η δοµή ενός πληθυσµού περιλαµβάνει την κατανοµή των κλάσεων ηλικίας των ατόµων του στον χώρο και στον χρόνο. Οι πρακτικές αυτές βέβαια, ως µια µεθοδολογική διαδικασία δηµογραφικού χαρακτήρα, εφαρµόζονται εδώ και αρκετά χρόνια όχι µόνο στον επιχειρηµατικό κλάδο, αλλά και σε κλάδους των δηµόσιων υπηρεσιών όλων των προηγµένων χωρών. Βάσει της στρατηγικής αυτής, η αµερικανική σχολή λέει ότι τα πιο παραγωγικά χρόνια στη ζωή ενός µέσου ανθρώπου είναι η ηλικία µεταξύ 40-55 ετών.

Ετσι, διεθνείς οργανισµοί, πολυεθνικές εταιρείες,ακόµα και διεθνείς Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις αλλάζουν τα διευθυντικά τους στελέχη µόλις ξεπεράσουν τα συγκεκριµένα όρια ηλικίας. Απώτερος στόχος του όλου σκεπτικού, η ζωτικότητα του διευθυντηρίου να βρίσκεται σε υψηλούς ρυθµούς αυξάνοντας τη δηµιουργικότητα, καθώςη λατρεία τής εξουσίας προτρέπει τα υψηλά ιστάµενα στελέχη στο να καινοτοµούν διαρκώς εντός του όλου συστήµατος.

Η κατανοµή λοιπόν µιας υγιούς δοµής ενός συστήµατος πρέπει να ακολουθεί µια κωδωνοειδή καµπύλη, όπου ένθεν και ένθεν του µέσου περιλαµβάνονται ηλικίες µεταξύ των 40-55 ετών σε ποσοστό περίπου 35-40%, ενώ οι ηλικίες µεταξύ των 30-40 ετών θα αποτελούν πάγκο αντικατάστασης τωνηλικιακών µετατοπίσεων. Κάπωςέτσι ένα σύστηµα βρίσκεται σε καταστάσεις βιωσιµότητας και πλήρους εναρµονισµού µε τις πραγµατικές ανάγκες των κοινωνικών δοµών.

Οι δοµές αυτές στο ευρωπαϊκό περιβάλλον της τριτοβάθµιας εκπαίδευσης εµφανίζουν ανοµοιόµορφες κατανοµές, καθώς η κάθε χώρα έχει διαφορετικό ιστορικό process στο τριτοβάθµιο εκπαιδευτικό σύστηµα. Οι διαφορετικές όµως ιστορικές διαδροµές δεν µπορεί πλέον να αποκλίνουν σηµαντικά µεταξύ τους, αφού στο πλαίσιο µιας ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης µε κοινούς στόχους και προορισµούς θα πρέπει αυτές να συγκλίνουν προς µια ολοκληρωµένη αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναµικού µε ευρωπαϊκό ιδεώδες.

Στο σηµείο αυτό λοιπόν έρχονται δύο γνωστέςµελέτες (Eurydice2003 & 2007), που ρίχνουν φως στη δοµή και λειτουργία της τριτοβάθµιας εκπαίδευσης των χωρών -µελών της Γηραιάς Ηπείρου.

Αναφορικά λοιπόν µε την κατανοµή των κλάσεων ηλικίας του διδακτικού προσωπικού της τριτοβάθµιας εκπαίδευσης για το χρονικό διάστηµα 2003-04, τα δεδοµένα δείχνουν ένα άκρως αποκαρδιωτικό περιβάλλον για τη χώρα µας. Επί του συνόλου των 22 χωρών, µόνο δύο χώρες (Ιταλία, Ελλάδα) εµφανίζουν ποσοστά που ξεπερνούν το 50% του διδακτικού προσωπικού µε ηλικία άνω των 50. Στις χώρεςαυτές το ποσοστό των νεώτερων κλάσεων ηλικίας (30-39 ετών) είναι λίγο µεγαλύτερο του 15%, ενώ τα ποσοστά της κλάσεως ηλικίας40-49 για τη µεν Ιταλία βρίσκονται περίπου στο 28%και για την Ελλάδα ξεπερνούν το 30%.Από την άλλη µεριά, στις υπόλοιπες χώρεςπαρατηρείται µια κύρια µάζα διδασκόντων των 30-40 ετών που αγγίζει ακόµα και το 80%, ενώ παράλληλα εµφανίζεται και ένα ποσοστό 5-20% σε ηλικίες >30 ετών. ∆υστυχώς, το αντίστοιχο ποσοστό στη χώρα µας δεν ξεπερνά το 0,5%. 

Εάν τώρα λάβουµε υπόψη µας πως τα χρόνια που µας έρχονται θα συνταξιοδοτηθείίσως το µεγαλύτερο µέρος του στελεχικού δυναµικού των ΑΕΙ, το οποίο είχε διοριστεί στις αρχές του 1970 µε το καθεστώς του βοηθού και οσονούπω οι γενιές των επιστηµονικών συνεργατών του νόµου 815 (1.700, αν δεν κάνω λάθος), τότε το πλήγµα στην τριτοβάθµια εκπαίδευση της χώρας αναµένεται ιδιαίτερα σηµαντικό. Και θα είναι µεγάλο γιατί από τα περίπου 11.000 σηµερινά µέλη ∆ΕΠ (∆ιδακτικό - Επιστηµονικό Προσωπικό)που τη στηρίζουν σε 23 ΑΕΙ, την ερχόµενη 5ετία θα αποµείνουν µόλις 7.000 έως 8.000. Από αυτά βέβαια αρκετά θα έχουν µπει ήδηστον χρονικό ορίζοντα της δύσης µιας καριέρας, αφού η καταπόνηση του φόρτου εργασίας θα τους οδηγήσει µε µαθηµατική ακρίβεια σε αδράνεια. Λαµβάνοντας όµως υπόψη το δόγµα τού 5 φεύγουν - 1 προσλαµβάνεται, θα φτάσουµε στο σηµείο εκείνο όπου τα ΑΕΙ της χώρας θα µεταµορφωθούν σε απέραντα γηροκοµεία διδακτικού και ερευνητικού προσωπικού, έχοντας πάντα κατά νου την οικονοµική υπανάπτυξη της χώρας.

Κατακλείδα; Η αναδόµηση της τριτοβάθµιας εκπαίδευσης ως επείγουσας εθνικής πράξης για τον εναρµονισµό των νέων γενεών στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι. Ενα γίγνεσθαι που στοχεύει στην ποιότητα της τριτοβάθµιας καιτης µεταλυκειακής επαγγελµατικής εκπαίδευσης.