Η επέλαση των Τούρκων στα Βαλκάνια

Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΚΑΦΙΔΑ

Ευθαρσής όσο λίγοι συνάδελφοί του, ο Αχμέτ Νταβούτογλου ποτέ δεν έκρυψε ούτε προσπάθησε να συγκαλύψει το επεκτατικό του όραμα. Hδη από το 2001, πολύ καιρό προτού γίνει υπουργός Εξωτερικών, ο Τούρκος ακαδημαϊκός, ο επονομαζόμενος και «μέντορας του Ερντογάν», ανέλυε με σαφήνεια από τις σελίδες του βιβλίου «Στρατηγικό βάθος: Η Διεθνής Θέση της Τουρκίας» το νεο-οθωμανικό δόγμα βάσει του οποίου η Αγκυρα πρόκειται να εξαπλωθεί στον κόσμο οικοδομώντας πολιτικοοικονομικούς δεσμούς, αποκτώντας πολιτιστικά ερείσματα και διεκδικώντας τον ρόλο του ρυθμιστή των περιφερειακών αλλά και παγκόσμιων εξελίξεων.

Πίσω στο παρόν, σχεδόν μια δεκαετία μετά την πρώτη κυκλοφορία του εν λόγω συγγράμματος, η θεωρία έχει αρχίσει να γίνεται πράξη τόσο προς Δυσμάς (Βαλκάνια) όσο και προς Ανατολάς (Συρία, Ιράν κ.ά.) με ταχείς ρυθμούς.

Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση των Βαλκανίων, όπου η Τουρκία, η 17η μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο, «έχει ήδη επενδύσει εκατομμύρια ευρώ σε μια προσπάθεια να αυξήσει την οικονομική και πολιτική επιρροή της» και να παρουσιαστεί ως «εγγυητής της σταθερότητας» στην περιοχή.

4,5 δισ. δολάρια

Ενδεικτικά, σύμφωνα με τον Ριφάτ Χισαρτζίκλιογλου, πρόεδρο της Ενωσης Επιμελητηρίων και Χρηματιστηρίων Τουρκίας (TOBB), μόνο στα Βαλκάνια πλέον κάνουν μπίζνες περίπου 20.000 Τούρκοι επιχειρηματίες με άμεσες επενδύσεις άνω των 4,5 δισ. δολ.. Οσο για τον όγκο των εμπορικών συναλλαγών μεταξύ της Τουρκίας και των βαλκανικών κρατών, αυτός, σύμφωνα με τον αντιπρόεδρο της τουρκικής κυβέρνησης Αλί Μπαμπατζάν, έχει τετραπλασιαστεί τα τελευταία χρόνια, από 3 δισ. δολ. που ήταν το 2002 σε 12,5 δισ. δολ. το 2009. Οπως είναι αναμενόμενο, στο στόχαστρο των Τούρκων επενδυτών βρίσκονται κατά κύριο λόγο τομείς «στρατηγικού ενδιαφέροντος» όπως οι τηλεπικοινωνίες, οι μεταφορές, οι υποδομές και το χρηματοπιστωτικό σύστημα.

Πιο συγκεκριμένα, στο Κόσοβο, βάσει συμφωνίας που υπογράφηκε τον περασμένο Μάιο, η τουρκική εταιρεία «LIMAK» θα εκμεταλλεύεται το Διεθνές Αεροδρόμιο της Πρίστινα για τα επόμενα 20 χρόνια λαμβάνοντας την υποχρέωση να επενδύσει 80 εκατ. ευρώ σε υποδομές. Επιπλέον, φέτος, μια κοινοπραξία (στην οποία συμμετέχει η τουρκική «ENKA») εξασφάλισε την κατασκευή του νέου αυτοκινητόδρομου (μήκους 117 χλμ. και αξίας περίπου 800 εκατ. ευρώ) που θα συνδέει το Κόσοβο με την Αλβανία και τη Σερβία.

Επί του παρόντος δε, τουρκικές εταιρείες μάχονται για την απόκτηση σημαντικών μεριδίων σε επιχειρήσεις-φιλέτα, οι οποίες οδεύουν προς ιδιωτικοποίηση όπως η «Kosovo Energy Corporation» και η «Post and Telecommunications of Kosovo».

Παρόμοια η κατάσταση και στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη όπου η Αγκυρα, στα τέλη του 2008, εξαγόρασε το 49% του εθνικού αερομεταφορέα «B&H Airlines». Να σημειωθεί πως η Βοσνία αποτελεί εν έτει 2010 «τον πιο σημαντικό προορισμό τουρκικών άμεσων επενδύσεων στα Βαλκάνια», σύμφωνα με το υπουργείο Οικονομικών της γείτονος.

Νοτιότερα, στην Αλβανία, η νεο-οθωμανική παρουσία είναι ακόμη πιο αισθητή, καθότι η Αγκυρα έχει, με Δούρειο Ιππο την εταιρεία «Calik», βάλει στο χέρι μερίδια στις εταιρείες τηλεπικοινωνιών «Albtelecom» και «Eagle Mobile» καθώς και στη δεύτερη μεγαλύτερη τράπεζα της χώρας, την «BKT». Μάλιστα, ο Αλβανός πρώην υπουργός Οικονομικών Ντριτάν Πρίφτι υπολόγιζε πρόσφατα σε 111 τις τουρκικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στη χώρα του.  

Οσο για τη γειτονική μας ΠΓΔΜ, εκεί η Αγκυρα εξασφάλισε την εκμετάλλευση δύο αεροδρομίων, για τα επόμενα 20 χρόνια, προσφέροντας ως αντάλλαγμα επενδύσεις ύψους 200 εκατ. ευρώ σε υποδομές.

ΒΑΖΟΥΝ ΣΤΗΝ ΑΚΡΗ ΤΗΝ «ΕΧΘΡΑ»

Απλώνουν δίχτυα στη Σερβία

Ενδεικτικό της νεο-Οθωμανικής επέλασης στη νοτιοανατολική Ευρώπη, είναι και το γεγονός πως τουρκικές επιχειρήσεις έχουν αρχίσει να απλώνουν τα πλοκάμια τους ακόμη και στη μέχρι πρότινος «εχθρική» Σερβία. Μόλις τον περασμένο Σεπτέμβριο τέθηκε σε ισχύ μία συμφωνία ελεύθερου εμπορίου η οποία, ούτε λίγο ούτε πολύ, προσκαλεί Τούρκους επενδυτές στο Βελιγράδι. Μάλιστα, η Αγκυρα έχει εκδηλώσει ενδιαφέρον για απόκτηση του σερβικού αερομεταφορέα «JAT Airways», ενώ τρεις τουρκικές κατασκευαστικές (η «Kolin», η «Makwol» και η «Juksel») εξασφάλισαν πρόσφατα την κατασκευή μέρους του μήκους 445 χλμ. αυτοκινητοδρόμου ο οποίος θα συνδέει το Βελιγράδι με το Μαυροβούνιο μέσω της περιοχής του Σαντζάκ.

Υπενθυμίζεται πως το Σαντζάκ, περιοχή της νοτιοδυτικής Σερβίας η οποία συνορεύει με τη Βοσνία, το Μαυροβούνιο και το Κόσοβο, κατοικείται ως επί το πλείστον από μουσουλμάνους, οι οποίοι διατηρούν συγγενικούς δεσμούς με την Τουρκία και δεν διστάζουν να κάνουν κατά καιρούς λόγο για «αυτονομία», με αποτέλεσμα οι αναλυτές να μιλούν για ένα «νέο Κοσσυφοπέδιο». Μάλιστα, σύμφωνα με πρόσφατες δηλώσεις του Τούρκου υπουργού εργασίας Ομέρ Ντιντσέρ, η Αγκυρα ετοιμάζεται να ρίξει στην εν λόγω περιοχή 30 εκατ. ευρώ με στόχο την ανάπτυξη βιομηχανικής ζώνης, ενώ στα σκαριά βρίσκονται και άλλα δύο έργα εκεί (η κατασκευή ενός σχολείου και ενός νοσοκομείου) τα οποία έχει αναλάβει η Τουρκική Υπηρεσία Διεθνούς Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΤΙΚΑ). Σημειώνεται άλλωστε πως με όχημα την «TIKA», η Τουρκία αναστηλώνει εδώ και καιρό το οθωμανικά μνημεία και τα τζαμιά των Βαλκανίων (την τελευταία διετία, μόνο στο Κόσοβο, έχει χρηματοδοτήσει την ανοικοδόμηση και ανακαίνιση 218 τζαμιών).

ΕΘΝΟΣ