Σκέψεις με αφορμή τις προτάσεις για την Ανώτατη Παιδεία

ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΟ

Γράφει η Μερόπη Ν. Σπυροπούλου

Ένα γνωστό ανέκδοτο από τή ζωή του Μεγάλου Ναπολέοντα επανέρχεται επίμονα στή σκέψη μου, κάθε φορά πού διαβάζω τίς νέες (;), ανακυκλούμενες, επανειλημμένες και, πάντως, τελικώς ατελέσφορες προθέσεις από τον εκάστοτε Υπουργό Παιδείας της χώρας μας, σχετικά μέ τό εκπαιδευτικό μας σύστημα και, κυρίως, με τη θλιβερή κατάσταση πού επικρατεί στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά μας Ιδρύματα.

Πρόκειται για τον διάλογο που έγινε, μεταξύ του Ναπολέοντα και του αξιωματικού, του υπεύθυνου για τη ρίψη των - προβλεπομένων από το σχετικό πρωτόκολλο - εκατό κανονιοβολισμών, σε κάποια επίσημη υποδοχή του, όταν αυτοί οι κανονιοβολισμοί δεν πραγματοποιήθηκαν. Στην αυστηρή ανάκριση του Ναπολέοντα για την αιτία αυτής της παράλειψης, ο αξιωματικός υποστήριξε ότι:

- Οφείλεται σε εκατό λόγους Στρατηγέ μου

- Απαριθμήστε τους, διέταξε ο Στρατηγός

- Πρώτον, δεν είχαμε πυρίτιδα. Δεύτερον...

- Αρκετά!, τον διέκοψε οργισμένος ο Ναπολέων. Αυτός ο λόγος καί μόνο φτάνει για να διαγράψει τη σημασία των λοιπών 99... Πηγαίνετε.

Διαβάζοντας, λοιπόν, και πάλι τις αναλύσεις για τα κακώς κείμενα και τις νέες σχετικές προτάσεις για τα ΑΕΙ - οι οποίες περιλαμβάνουν, κατά τή γνώμη μου, αρκετά στοιχεία προς τη σωστή κατεύθυνση - όπως αυτές έχουν υποβληθεί σε νέο κύκλο διαλόγου και πάλι (!), και σχολιάζονται στις Συνόδους των Πρυτάνεων, σε Επιτροπές, και σε εμπεριστατωμένα άρθρα έγκριτων ακαδημαϊκών δασκάλων, θυμάμαι τον πιο πάνω διάλογο.

Κι αυτό γιατί δεν βρίσκω στα κείμενα να αναφέρεται, εντελώς ξ ε κ ά θ α ρ α, η πρωταρχική αιτία της σημερινής κατάντιας. Αυτή η αιτία που, στην προκειμένη περίπτωση, περιορίζει στο ελάχιστο, για να μην πω ότι καταργεί παντελώς, τη σημασία όλων των άλλων παραγόντων, που, γενικώς ή μερικώς, ενοχοποιούνται για τα όσα, επί χρόνια, ταλανίζουν και, τελικώς, απαξιώνουν τραγικά τα δικά μας Πανεπιστήμια.

Έχοντας συμπληρώσει σαράντα χρόνια ακαδημαϊκής ζωής, λέγοντας πρωταρχική αιτία εννοώ τον άκρατο κομματισμό και τον δηλητηριώδη κομματικό συνδικαλισμό, που έχει επισήμως εισχωρήσει και παντοδύναμος κυριαρχεί στα Ιδρύματα της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, με τις Κομματικά Ελεγχόμενες Νεολαίες και με τους τρόπους και τις αναλογίες εκπροσώπησης των φοιτητών στα διάφορα διοικητικά όργανα και στα εκλεκτορικά σώματα Πρυτάνεων, Κοσμητόρων, Προέδρων Τμημάτων κτλ. (Ν. 1268/1982).

Γι’ αυτό το συγκεκριμένο θέμα αναφέρει χαρακτηριστικά ο αείμνηστος Γιώργος Κουμάντος στο εξαιρετικό βιβλίο του «Θητεία στήν Ἐλευθερία» (Ἐκδόσεις ΠΟΛΙΣ, 2007, σ.462):

« Ἀριθμητική τῶν ἐκλογῶν.

Οἱ νόμοι πού ἰσχύουν (ἄχ αὐτός ὁ νόμος-πλαίσιο τοῦ 1982, πόσους θά ἔχει ὁδηγήσει στήν κόλαση!) προβλέπουν ἐκλογή τῶν πανεπιστημιακῶν ὀργάνων μέ “πλατειές δημοκρατικές διαδικασίες”. Κάθησε κανείς νά λογαριάσει πρακτικά, μέ χαρτί καί μολύβι, τί σημαίνει αὐτό σύμφωνα μέ τούς νόμους; [...] Τό σύνολο τῶν διδασκόντων βρίσκεται ἐξ ἀρχῆς σέ μειοψηφία, ἀφοῦ οἱ φοιτητές καί οἱ ὑπάλληλοι ἄνετα ἐκλέγουν τόν Πρόεδρο τοῦ Τμήματος. [...] Κι ὅταν μιλᾶμε γιά ψῆφο τῶν φοιτητῶν νά ξέρουμε ὅτι μιλᾶμε γιά κάποιες ὁμάδες συνδικαλιστῶν πού βασικά ἐπηρεάζονται ἀπό δύο κριτήρια: τήν ὑπόσχεση ἐξεταστικῶν διευκολύνσεων καί, κυρίως, τήν κομματική γραμμή».

Από αυτήν επομένως και μόνο την α ρ χ ή – και παρά τις κάποιες δειλές μεταγενέστερες προσπάθειες που έγιναν για περιορισμό του ποσοστού συμμετοχής των φοιτητών στά εκλεκτορικά σώματα - καλλιεργήθηκε και άνθισε στα Πανεπιστήμιά μας η πιο ειδεχθής διαπλοκή μεταξύ διδασκόντων και διδασκομένων. Η διαπλοκή αυτή καθιέρωσε και αντίστοιχες συμπεριφορές οι οποίες, μεταξύ πολλών άλλων, έδειχναν ότι:

Α) Οι φιλόδοξοι για οφίκια διδάσκοντες έπρεπε, για να εκλεγούν, να εξασφαλίσουν, με όποιο θεμιτό ή αθέμιτο τρόπο, τις ψήφους των φοιτητών.

Β) Οι φοιτητές, ελεγχόμενοι από τα Κόμματα, έμαθαν να ακολουθούν άκριτα, αλλά με ανταλλάγματα, τις υποδείξεις των εκάστοτε «ινστρουχτόρων», οι οποίοι, συχνά, για τον σκοπό αυτό, παρέμεναν στρατευμένοι «αιώνιοι» φοιτητές ή κατέληγαν, τελικώς, να γίνουν... υπουργοί.

Γ) Στους φοιτητές μας, τα δεκαοκτάχρονα νιάτα, τα ανυπεράσπιστα απέναντι στην ύπουλη κομματική σκοπιμότητα και εμπάθεια, αυτή η αίσθηση ισχύος κατέληξε, όχι μόνο στην κατάργηση κάθε έννοιας σεβασμού προς τον δάσκαλο και προς τον χώρο της εκπαίδευσης, αλλά και σε μια εντελώς ασύδοτη αυθάδεια και εξαχρείωση. Αυτή, εκτός άλλων εκδηλώσεων (π.χ. καταλήψεις, αυθαίρετες διακοπές της ακαδημαϊκής λειτουργίας, ατιμώρητες καταστροφές της δημόσιας περιουσίας και, συχνά, ανυπολόγιστες ζημιές σε μακροχρόνιες ερευνητικές εργασίες), είχε, θα έλεγα, ως επιστέγασμα, το σύνθημα «Φοιτητής κομμένος, καθηγητής σφαγμένος». Ο πρόσφατος ξυλο-δαρμός καθηγητού από αποτυχόντες στις εξετάσεις φοιτητές, στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, επιβεβαιώνει νομίζω του λόγου το αληθές.

Σαν συμπέρασμα σε όλα τα προηγούμενα, μπορεί, εντελώς επιγραμματικά, να υποστηριχθεί ότι σ’ αυτήν την, πρωτοφανή στον κόσμο, κατάσταση των Πανεπιστημίων μας και στην αντίστοιχη εκμαυλιστική νοοτροπία που αυτή καλλιέργησε, σε σειρές γενεών, οφείλονται, μεταξύ άλλων, τα πιο κάτω:

- Η αποσύνδεση της έννοιας των ουσιαστικών σπουδών από την έννοια του μόχθου

- Η αναξιοκρατία μέσα στα Πανεπιστήμια, αλλά, κατ’ επέκταση, και μέσα στην κοινωνία γενικότερα

- Η χαμηλή ποιότητα διδασκόντων και διδασκομένων

- Η επικράτηση της έννοιας και της μεθοδολογίας του κομματικού ρουσφετιού και του «μέσου», με την υποταγή των νέων παιδιών στο σύστημα

- Η παραδοχή της συκοφαντίας και της αναξιοπρέπειας ως θεμιτού τρόπου ζωής, και

- Η αποστέρηση, μέσα στα Πανεπιστήμια της χώρας μας, κάθε πνευματικότητας από αυτό που ουσιαστικά σημαίνει η έννοια Π α ι δ ε ί α, στην ευρύτερή της διάσταση, με ευθύνη διδασκόντων και διδασκομένων.

Επομένως, αν δεν θα υπάρξει το θ ά ρ ρ ο ς και η έ ν τ ι μ η ευρεία πολιτική συναίνεση που απαιτούνται ώστε:

α) να ομολογηθεί, ρητά και δυνατά, από όλους τους υπεύθυνους, ο ολέθριος ρόλος αυτής της π ρ ώ τ η ς αιτίας των δεινών των Πανεπιστημίων μας, της τυφλής δηλαδή κομματικής εκμετάλλευσης των φοιτητών μας από ό λ α ανεξαιρέτως τα κόμματα,

β) να συναποφασίσουν οι αρμόδιοι το αυτονόητο, ότι δηλαδή τα ΑΕΙ είναι ν α ο ί της γνώσης και όχι καφενεία πολιτικών αντιπαραθέσεων, και

γ) να βροντοφωνάξουν όλοι «Έξω τα Κόμματα από τα Πανεπιστήμια!».

Και να προχωρήσουν, στη συνέχεια, στις απαιτούμενες απαραίτητες, για τον σκοπό αυτό, θ ε σ μ ι κ έ ς ενέργειες - αυτό θα είναι μια αληθινά ευλογημένη επανάσταση - είναι β έ β α ι ο ότι ό λ ε ς οι άλλες προτάσεις και αποφάσεις κινδυνεύουν να ακυρωθούν κατά την εφαρμογή τους.

Διότι..., χωρίς πυρίτιδα, είναι αδύνατον, με οποιαδήποτε δύναμη, να πέσουν κανονιοβολισμοί, έστω κι αν εκλείψουν όλοι οι υπόλοιποι 99 λόγοι...