«Βαριοπούλα» και στο Αιγαίο

Της Δωρας Aντωνιου

Τον Δεκέμβριο του 2004, όπως αποκαλύφθηκε από ένα ακόμη διαβαθμισμένο έγγραφο που δημοσιοποιήθηκε στην ιστοσελίδα WikiLeaks, ο Τούρκος πρωθυπουργός, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, δήλωνε ότι «δεν ελέγχει τον τουρκικό στρατό» και ως εκ τούτου αδυνατούσε να παρέμβει, προκειμένου να σταματήσουν οι παραβιάσεις των τουρκικών μαχητικών αεροσκαφών στο Αιγαίο. Πολύ νερό έχει κυλήσει στο αυλάκι από το 2004 μέχρι σήμερα και, αναμφίβολα, οι μεταβολές στην ισορροπία δυνάμεων μεταξύ στρατιωτικού κατεστημένου και πολιτικής εξουσίας στη γείτονα είναι μεγάλες.

Στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας, πάντως, όπως αποκαλύφθηκε από όσα έγιναν γνωστά για το σχέδιο «Βαριοπούλα», υψηλόβαθμοι αξιωματικοί των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων προχωρούσαν στην κατάρτιση σχεδίων, τα οποία, με επίκεντρο την πρόκληση στημένου «θερμού» επεισοδίου με την Ελλάδα, αποσκοπούσαν σε εσωτερική αστάθεια στην Τουρκία, που θα αποτελούσε το βήμα για στρατιωτικό πραξικόπημα και ανατροπή της κυβέρνησης Ερντογάν.

Οι τελευταίες αποκαλύψεις για το σχέδιο «Βαριοπούλα» έγιναν γνωστές έπειτα από έρευνα, την περασμένη εβδομάδα, στη ναυτική βάση Γκιολτσούκ. Από τα έγγραφα που εντοπίσθηκαν εκεί και κατασχέθηκαν αποκαλύφθηκε ότι, εκτός από τον σχεδιασμό που είχε γίνει για πρόκληση χερσαίου επεισοδίου στον Εβρο και την εναλλακτική ρίψης τουρκικού πολεμικού αεροσκάφους από τις ίδιες τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις, η «Βαριοπούλα» είχε και ναυτική διάσταση. Το συγκεκριμένο παρακλάδι του σχεδίου έφερε την κωδική ονομασία Suga.

Οι πρώτες συζητήσεις για το σχέδιο έγιναν τον Δεκέμβριο του 2002, με τον τότε διοικητή του τουρκικού στόλου, ναύαρχο Οζντέν Ορνέκ, να ζητεί από τους υφισταμένους του αξιωματικούς να προετοιμασθούν για πρόκληση επεισοδίου, ανάλογου με εκείνου των Ιμίων, μεγαλύτερης όμως έντασης. Συνολικά 31 αξιωματικοί επιφορτίσθηκαν με την εκπόνηση του σχεδίου. Η αφορμή, η οποία πολύ εύκολα θα δινόταν, καθώς επαναλαμβάνεται συχνά, θα ήταν οι προστριβές μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων αλιέων γύρω από το νησί Ζουράφα.

Με το που θα δινόταν το πράσινο φως για ενεργοποίηση του σχεδίου, στα τουρκικά μέσα θα διοχετεύονταν από στρατιωτικές πηγές πληροφορίες για κινήσεις των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων και μετακίνηση δυνάμεων και οπλικών συστημάτων στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου, ώστε να καλλιεργηθεί το κατάλληλο κλίμα στην κοινή γνώμη.

Ως στόχοι για την απόβαση των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων που θα ακολουθούσε, υπήρξαν εναλλακτικές προτάσεις: η πρώτη αφορούσε τη Λέρο. Ωστόσο, φαίνεται ότι υπήρξαν δεύτερες σκέψεις γι’ αυτήν την επιλογή. Αξιολογήθηκε ότι μια επιχείρηση εκεί θα χρειαζόταν μεγάλο αριθμό δυνάμεων και οι απαραίτητες προετοιμασίες μπορεί να προσήλκυαν την προσοχή των ελληνικών υπηρεσιών πληροφοριών. Το εμπόδιο θα μπορούσε να ξεπεραστεί, όπως προτείνεται στο σχέδιο, εάν αποφασιζόταν η μεταφορά των δυνάμεων απόβασης να γίνει αιφνιδιαστικά με ελικόπτερα από την Ανατολή.

Εναλλακτικά, προτάθηκε η απόβαση να γίνει στις Οινούσσες, των οποίων αξιολογήθηκαν δύο στοιχεία: η κομβική γεωγραφική θέση τους, καθώς θα έδιναν πλεονέκτημα για τον έλεγχο των στενών του Τσεσμέ, και η εγγύτητα με τη Χίο. Επίσης, επειδή οι Οινούσσες δεν διαθέτουν, όπως αναφέρει το σχέδιο, ισχυρές στρατιωτικές δυνάμεις, η μεταφορά ενισχύσεων θα ήταν δύσκολη και ο πληθυσμός του νησιού είναι μικρός για οργανωμένη άμυνα. Αναφορά, τέλος, γίνεται και σε απόβαση στους Φούρνους.

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ