Δεν προάγει τη φιλία των λαών η απήχηση των τουρκικών σίριαλ

Του Νεοκλή Σαρρή

Υπάρχουν δύο τύποι ελληνοτουρκικής φιλίας: 

Η πρώτη δοκιμάστηκε το 1930 επί Βενιζέλου, αφού προηγουμένως εξασφαλίσθηκε η ελληνική κυριαρχία στο Αιγαίο με αντίτιμο τις αποζημιώσεις στους πρόσφυγες από τη Μ. Ασία. 

Η δεύτερη, αυτή η περίεργη κατάσταση που ζούμε τελευταία, όπου δίχως να έχει λυθεί οποιαδήποτε διαφορά, οι δύο χώρες προχώρησαν σε διαχύσεις, προφανώς σε επιβεβαίωση της διάγνωσης από ξένα κέντρα εξουσίας ότι το πρόβλημα είναι «ψυχολογικό».

Συνεπώς θα έπρεπε πάση θυσία να θεραπευτεί το «χτικιό» που κατατρώγει τις ελληνοτουρκικές σχέσεις και το οποίο προκύπτει από τη βαριά κληρονομιά που επάγει στους δύο λαούς η Ιστορία και οι βιωθείσες από αυτή αρνητικές καταστάσεις. Ουσιαστικά το εγχείρημα αφορούσε μόνο την Ελλάδα, δεδομένου ότι έπρεπε να διαμορφωθεί η κοινή της γνώμη, προκειμένου να δεχτεί λύσεις δυσμενείς, που θα νομιμοποιούσαν τετελεσμένα. Στη σωρεία μέτρων που αποφασίσθηκαν, όπως το ξαναγράψιμο και κακότεχνη ψιμυθίωση της Ιστορίας, προ πενταετίας επιστρατεύθηκε και η τηλεόραση με γενναίες επιχορηγήσεις σειρών.

Στο πλαίσιο του προγράμματος αυτού, γυρίστηκαν δύο σειρές στην Τουρκία. 

Η πρώτη ήταν remake μιας παλιάς ταινίας, της οποίας το θέμα εκτυλισσόταν στα χρόνια της ελληνικής κατοχής της Ιωνίας, όπου η θυγατέρα ενός Ελληνα συνταγματάρχη ερωτεύεται έναν κεμαλικό «καϊμακάμη». Το σίριαλ αποσκοπούσε να καταδείξει ότι οι Ελληνες δεν είναι πάντα οι κακοί, αλλά υπάρχουν καλοί και κακοί και στις δυο πλευρές. Φυσικά, οι ελληνικοί σταθμοί δεν τόλμησαν να προβάλουν τη σειρά, αφού ήταν σαφώς μειωτική για την ελληνική πλευρά. 

Το δεύτερο προβλήθηκε στην Τουρκία με τον τίτλο «Yabanc damati» (Ξένος γαμβρός), στα ελληνικά «Τα σύνορα της αγάπης». Η υπόθεση αφορούσε τον γάμο μιας κόρης μπακλαβατζή από τη ΝΑ Τουρκία με γιο Ελληνα εφοπλιστή. Η κόρη όμως καταβλήθηκε προσπάθεια να είναι κουρδικής καταγωγής, όπως η προφορά των ηθοποιών μαρτυρούσε, ώστε να μην τρωθεί το γόητρο των Τούρκων τηλεθεατών!

Και μετά, το ελληνικό τηλεοπτικό τοπίο κατακλύστηκε από τουρκικά σίριαλ. Τι κοινό πολιτιστικό στοιχείο έχουν ελληνική και τουρκική κοινωνία; Η Ηρώ Κισσανδράκη, που εκπόνησε υπό την εποπτεία μου διδακτορικό, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το μόνο κοινό πολιτισμικό στοιχείο που είναι εμφανές είναι η βασκανία και το μάτιασμα/ξεμάτιασμα και αυτό απόληξη της βυζάντιας «βασκανίας». 

Αλλού όμως ελλοχεύει η εξήγηση της υψηλής τηλεθέασης: Είναι η αναζήτηση μιας χαμένης αξιολογίας της ελληνικής κοινωνίας, που τη βρίσκει κανείς στις παλιές ταινίες. Το κίνητρο λοιπόν είναι μάλλον η νοσταλγία μιας χαμένης για πάντα εποχής, παρά οτιδήποτε άλλο...