Οι συρράξεις του µέλλοντος

The Νew Υork Times / Του Thom Shanker

Xώρες διψασµένες για πετρέλαιο ανταγωνίζονται για τον έλεγχο περιοχών που διαθέτουν ορυκτά και αντιµετωπίζουν την κλιµατική αλλαγή. Ο αµερικανικός στρατός µε αναπάντεχους συµµάχους ανησυχεί ότι όλα αυτά τα θέµατα αποτελούν µια νέα πηγή συγκρούσεων.

Σπάνια ορυκτά. Τρόφιµα και νερό. Αρόσιµη γη. Δάση που βοηθούν στον καθαρισµότης ατµόσφαιρας. Εκεί που λαµβάνονται οι αποφάσεις για τον αµερικανικό στρατό και στους διαδρόµους όπου κανονίζεται η πολιτική τωνκρατών, αυτά τα θέµατα δεν θεωρούνται πλέον περιβαλλοντικά, αλλά πιθανές αιτίες συγκρούσεων για τον 21ο αιώνα.

Κατά κάποιον τρόπο βέβαια ο ρόλος των πλουτοπαραγωγικών πηγών στη δηµιουργία συγκρούσεων δεν είναι καινούργιος.

Οπως οι ισπανοί κονκισταδόρες έψαχναν χρυσάφι, έτσι και ο Σαντάµ Χουσεΐν πολέµησε για το πετρέλαιο του Κουβέιτ. Και πολλές χώρες στην Αφρική και τη Μέση Ανατολή φοβούνται ότι οι γείτονές τους θα περιορίσουν τα νερά του Νείλου, του Ευφράτη και του Ιορδάνη. Τώρα ένα νέο πεδίο συστηµατικής µελέτης ανοίγει σε διάφορα ερευνητικά κέντρα, στο Πεντάγωνο αλλά και σε µυστικές υπηρεσίες.

Λαµβάνεταιη υπόθεση ότι ο 21ος αιώνας θα διαµορφωθεί όχι µόνο από την ανταγωνιστική οικονοµική ανάπτυξη, αλλά και από διάφορες ελλείψεις – ελάττωση των ορυκτών, ερηµοποίηση της γης, µόλυνση ήυπερβολική κατανάλωσητων υδάτινων πόρων καικαιρικέςαλλαγές που θα οδηγήσουν στην εξαφάνιση ψαριών και καλλιεργήσιµων εδαφών. Ειδικοί σε θέµατα εθνικής ασφαλείας έχουν αρχίσει να ορίζουν παράγοντες απειλών για την «ασφάλεια του περιβάλλοντος» και να τους µελετούν, συχνά µαζί µε οργανώσεις οικολόγων.

Το πλαίσιο της σκέψης τους διαµορφώνειµια βασική ερώτηση: Ποιες είναι οι νέες σχέσεις µεταξύ πηγών, διπλωµατίας, κρίσεων καισυγκρούσεων; Αυτές οι σχέσεις όµως είναι τόσο περίπλοκες, ο αριθµός των εµπλεκοµένων τόσο µεγάλος και η αβεβαιότητα τόσο µεγάλη, ώστε είναι πάντα πιθανό κάτι να πάει στραβά...

Περισσότεροι και πιο πεινασµένοι: Κίνα

ΤΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΘΕΜΑ: Καθώς οι αναπτυσσόµενες χώρες εκβιοµηχανίζονται, ανταγωνίζονται για πηγές ή χρησιµοποιούν πηγές που εξάγουν ως διαπραγµατευτικό χαρτί, η Κίνα κάνει και τα δύο.

ΠΗΓΕΣ: Πετρέλαιο, σπάνια ορυκτά, ψάρια, θαλάσσιες ζώνες για εµπόριο και εξερεύνηση του βυθού.

Η Κίνα αγοράζει δικαιώµατα εκµετάλλευσης ορυκτών σε όλη την Ασία, την Αφρική και τη Λατινική Αµερική. Παρενοχλεί µάλιστα ξένα αεροσκάφη και πλοία για να διεκδικήσει κυριαρχία πέρα των 12 µιλίων στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας, κάτω από τον βυθό της οποίας πιστεύεται ότι υπάρχουν πλούσια κοιτάσµατα σπάνιων ορυκτών. Μέσα σε λιγότερο από 40 χρόνια η Κίνα από υπανάπτυκτη έφθασε να γίνει η δεύτερη µεγαλύτερη οικονοµία στον κόσµο και η µεταβολή αυτή δηµιούργησε ένα τεράστιο χάσµα µεταξύ πλούσιων και φτωχών. Οι ηγέτες της φοβούνται ιδιαίτερα την πολιτική και κοινωνική αστάθεια και γι’ αυτό µέσω της γοργής ανάπτυξης θέλουν να µοιράσουν τον νέο πλούτο. Οµως συχνά αντιπαρατίθεται µε τη Δύση για χώρες όπως το Σουδάν και το Ιράν, από τις οποίες αγοράζει πετρέλαιο. Διεκδικεί επίσης κάποια νησιά από την Ιαπωνία, δηµιουργώντας µια διαρκή ένταση στην περιοχή.

Ενα νέο σύνορο: η Αρκτική

ΤΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΘΕΜΑ: Δικαιώµατα στον βυθό κάτω από τους παγετώνες που λειώνουν.

ΠΗΓΕΣ: Εξερεύνηση για ορυκτά, πετρέλαιο και αέριο καθώς και για αλιεία.

Το 2007, η Ρωσία έστειλε δύο µίνι υποβρύχια στονβυθό, δυόµισι µίλια κάτω από τον Βόρειο Πόλο, για να τοποθετήσουν τη σηµαία της – µια κίνηση κυρίως συµβολική που όµως δείχνει τιςπιθανές αντιπαλότητες που µπορεί να προκαλέσουν οι πλουτοπαραγωγικές πηγές εκεί. Ο Καναδάς, η Δανία, η Νορβηγία και οι ΗΠΑ επίσης διεκδικούν περιοχές στον Αρκτικό Κύκλο και οι διεθνείς συνθήκες τούς δίνουν δικαίωµα για οικονοµικές ζώνες σε απόσταση 200 µιλίων από τα σύνορά τους. Οµως η Ρωσία ισχυρίζεται – χωρίς διεθνή υποστήριξη µέχρι τώρα – ότι ο βυθός είναι επέκταση της υφαλοκρηπίδας της και η Δανία έχει αρχίσει να εξετάζει τη δική της υφαλοκρηπίδα στη Γροιλανδία. Εν τω µεταξύ, οι αλλαγές στα οικοσυστήµατα απειλούν τους πληθυσµούς των ψαριών στην περιοχή. Το Κέντρο Αµερικανικής Ασφάλειας προβλέπει ότι στην Αρκτική είναι πιθανόν να ξεσπάσει «η επόµενη µεγάλη γεωπολιτική αντιπαράθεση».

Φύλακας του οξυγόνου: Βραζιλία

ΤΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΘΕΜΑ: Τι µπορεί να κάνει µια χώρα προς το συµφέρον όλων.

ΠΗΓΕΣ: Τροπικά δάση, κατοικήσιµες περιοχές, αρόσιµα εδάφη, υλικά για τις φαρµακοβιοµηχανίες, ορυκτά και η παροχή οξυγόνου στον πλανήτη.

Παρότι διάφορα διεθνή συνέδρια δεν κατορθώνουν να επιτύχουν συναίνεση για το πώς να αντιµετωπιστεί το φαινόµενο του θερµοκηπίου, µια ιστορία σχετικής επιτυχίας δείχνει προς έναν διαφορετικό δρόµο: µια χώρα µόνη της, δρώντας για το κοινό συµφέρον, µπορεί να επιτύχει πολλά. Διεθνείς αναλυτές συµφωνούν πως τέτοια πρόοδος είναι εµφανής στη Βραζιλία. Ο Αµαζόνιος είναι το µεγαλύτερο τροπικό δάσος της Γης που βοηθά στην παραγωγή οξυγόνου, µια πηγή για σπάνια ορυκτά και υλικά για τις φαρµακοβιοµηχανίες πλούσια σε βιοποικιλότητα. Οµως στη δεκαετία του 1980 η αποψίλωση, η υλοτοµία και η επέκταση των καλλιεργειών είχαν εξαπλωθεί ανησυχητικά. Νέοι νόµοι όµως περιόρισαν αυτά τα φαινόµενα, κυρίως καθώς η χώρα διαθέτει πλέον µια σταθερή δηµοκρατία, συνεχή ανάπτυξη και πετρέλαιο, ενώ δεν έχει εξωτερικούς εχθρούς. Οι ειδικοί είναι αισιόδοξοι και θεωρούν ότι οι αποφάσεις της βραζιλιάνικης κυβέρνησης µας αφορούν όλους. 

ΤΑ ΝΕΑ