Οι τουρκικές βλέψεις στο Αιγαίο

Γράφει ο XΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ Κ. ΓΙΑΛΟΥΡΙΔΗΣ

Καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο

ΟΙ ΚΙΝΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΤΟΥΡΚΩΝ στο Αιγαίο με τα δύο «ερευνητικά», όπως τα αποκαλούν, σκάφη, το Πίρι Ρέις και το Τσεσμέ που δραστηριοποιούνται καθόλου τυχαία στα δύο άκρα του Αιγαίου Πελάγους, Αλεξανδρούπολη και Καστελλόριζο, επαναλαμβάνουν παλαιότερες κινήσεις της Τουρκίας στο Αιγαίο που αποσκοπούν κατά δήλωση και των ίδιων των Τούρκων στην εμπέδωση και εδραίωση «δικαιωμάτων» της γείτονος στην ελληνική υφαλοκρηπίδα, παραβιάζοντας κατά τρόπο συνειδητό και εμφανή την ελληνική κυριαρχία στο Αιγαίο.

Η Τουρκία δεν κρύβει τις προθέσεις της έναντι του ελληνικού κράτους και των κυριαρχικών του δικαιωμάτων όπως αυτά κατοχυρώνονται από διεθνείς συνθήκες. Τόσο η Συνθήκη της Λωζάννης του 1923 όσο και η Διεθνής Συνθήκη του Montego Bay για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982 κατοχυρώνουν απολύτως τόσο την ελληνική κυριαρχία στο Αιγαίο όσο και τα δικαιώματα τρίτων παρακτίων κρατών ή διερχομένων πλοίων.

Η Τουρκία αμφισβητεί αυτή τη διεθνή ρύθμιση, όπως συνηθίζει να το κάνει σε διάφορα άλλα επίπεδα εσωτερικής και εξωτερικής της πολιτικής, όπου όταν η διεθνής δικαιοταξία δεν τη συμφέρει, επιβάλλει τη θέλησή της με το δίκαιο της ισχύος. Σε ό,τι αφορά το Αιγαίο και δη το Καστελλόριζο, το Πίρι Ρέις, που φέρει κατά τρόπο συμβολικό το όνομα ενός μεγάλου Τούρκου ναυάρχου του οθωμανικού στόλου του 15ου αιώνα, η Τουρκία επιχειρεί να ενώσει τις νότιες ακτές της με την Αίγυπτο θεωρώντας ότι δεν υφίσταται στον ενδιάμεσο θαλάσσιο χώρο απολύτως τίποτε, ούτε το Καστελλόριζο ούτε και η Κύπρος και επομένως δεν ασκείται ούτε ελλαδική ούτε κυπριακή κυριαρχία στη θάλασσα, αφού τα νησιά κατά την άποψή της δεν έχουν υφαλοκρηπίδα.

ΕΙΝΑΙ ΠΡΟΦΑΝΕΣ ότι η Τουρκία επιχειρεί διά της ισχύος να αναθεωρήσει τις ρυθμίσεις που προβλέπει η Συνθήκη της Λωζάννης του 1923 και που κατά γενική ομολογία δεν ήταν απλά μια ελληνική επιτυχία του Ελευθερίου Βενιζέλου αλλά πολύ περισσότερο μια σοφή ρύθμιση ισορροπίας μεταξύ του ιστορικά και πολιτιστικά ελληνικού Αιγαίου και των Στενών που αφήνονταν στην τουρκική κυριαρχία.

Η πραγματικότητα των τουρκικών προθέσεων και επιδιώξεων δε συνίσταται τόσο στην αναζήτηση πετρελαίου και ενεργειακών πηγών για τις οποίες ουδείς γνωρίζει μετά βεβαιότητος αν και σε τι ποσοστό υφίστανται αλλά πολύ περισσότερο στον έλεγχο του Αιγαίου ως γεωπολιτικού και γεωστρατηγικού κρίσιμου χώρου διέλευσης παγκόσμιου πλούτου και ταυτόχρονης γεωστρατηγικής αναβάθμισης της χώρας η οποία καταφέρνει να ελέγξει μια περιοχή αναγνωρισμένης γεωπολιτικής υπεραξίας.

Το πρόβλημα της Ελλάδος σήμερα όπως και χθες συνίσταται στο γεγονός της υποχρέωσής της όντας κυρίαρχο κράτος να ασκήσει κυριαρχία έναντι παντός τρίτου και της Διεθνούς Κοινότητας στο σύνολό της. Τα κράτη υφίστανται ipso jure ως κυρίαρχα και εφόσον ασκούν αυτή τους την υποχρέωση, γίνονται σεβαστά και υπολογίσιμα στη Διεθνή Κοινότητα. Συνήθως αυτό το οποίο κάνει ένα κράτος που σέβεται τον εαυτό του είναι να λειτουργεί αποτρεπτικά, τουτέστιν να πείθει τους τρίτους πως αν τολμήσουν να παραβιάσουν δικαιώματα κυριαρχίας στη θαλάσσια, εναέρια ή εδαφική επικράτειά του, θα έχουν μεγαλύτερο κόστος από ό,τι όφελος.

ΑΥΤΗ Η ΑΠΟΤΡΕΠΤΙΚΗ ΑΠΕΙΛΗ λειτουργεί συνήθως ως παράγοντας σταθερότητας και ειρήνης. Εκείνος που θα την παραβιάσει σημαίνει ότι ή δεν σε θεωρεί αξιόπιστο και επομένως σε σπρώχνει στην υποταγή ή στη σύγκρουση από θέση αδυναμίας ή ότι είναι αποφασισμένος να οδηγήσει τα πράγματα σε σύγκρουση επιδιώκοντας ευρύτερους στόχους. Στην προκειμένη περίπτωση η Τουρκία μάλλον δεν υπολογίζει τη στρατιωτική μας αποτροπή και επιδιώκει να μας σύρει σε μια διαπραγμάτευση αναθεώρησης των συνθηκών που ρυθμίζουν το δίκαιο στο Αιγαίο από θέση αδυναμίας.