Είναι ο Μπαν Κι Μουν ο χειρότερος γ.γ. στην ιστορία του ΟΗΕ;

Του ΕWEN MACASKILL / The Guardian

Οταν ο Μπαν Κι Μουν επισκέφτηκε, τον Ιανουάριο του 2007, για πρώτη φορά την Ουάσιγκτον ως γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, προκειμένου να μιλήσει σ’ ένα από τα πλέον φημισμένα φόρουμ εξωτερικής πολιτικής της αμερικανικής πρωτεύουσας, πλήθος κόσμου συγκεντρώθηκε για να σχηματίσει άποψη αναφορικά με τον νέο ηγέτη του παγκόσμιου οργανισμού. Η ανία και η απογοήτευση δεν άργησε να τους καταβάλει. Η ομιλία του ήταν κενή περιεχομένου, με τις κοινοτοπίες να διαδέχονται η μία την άλλη, γεγονός που ανάγκασε τα μέλη του ακροατηρίου να παίζουν με τα κινητά τους τηλέφωνα ή να γέρνουν στις θέσεις τους για έναν υπνάκο.

Ο Νοτιοκορεάτης βρίσκεται πλέον στο τέταρτο από τα πέντε χρόνια της θητείας του, αλλά η εντύπωση που άφησε εκείνο το βράδυ δεν βελτιώθηκε. Ενας αναλυτής ζητημάτων εξωτερικής πολιτικής, ο οποίος αξιολόγησε τους οκτώ γενικούς γραμματείς του ΟΗΕ από το 1945 μέχρι σήμερα, τον τοποθέτησε στο τέλος της λίστας. Η ανησυχία για τις ικανότητες του Μπαν εκφράστηκε για πρώτη φορά δημόσια την περασμένη εβδομάδα, όταν διέρρευσε επιστολή που φέρει την υπογραφή της Σουηδέζας, η οποία ασκούσε μέχρι πρότινος καθήκοντα δεύτερου γενικού γραμματέα, προς το πρόσωπό του. «Λυπάμαι βαθύτατα διότι η γενική γραμματεία βρίσκεται σε πλήρη αποσύνθεση», έγραψε η Ινγκα Μπριτ Αχλένιους, η οποία είχε την ευθύνη της επιτήρησης των οικονομικών του οργανισμού. Η ίδια περιέγραψε την αδυναμία του Μπαν να επανδρώσει θέσεις - κλειδιά ως «ντροπιαστική».

Το παραδέχονται όλοι

Η Αλχένιους, βέβαια, επικεντρώνεται κυρίως σ’ αυτό που θεωρεί «παρεμβατισμό» στον δικό της τομέα. Παρά ταύτα, συνεντεύξεις με άλλα ανώτατα στελέχη του ΟΗΕ, πολιτικούς και διπλωμάτες κατά τη διάρκεια της χρονιάς κατέστησαν ξεκάθαρο ότι το κλίμα της δυσφορίας είναι διάχυτο στον παγκόσμιο οργανισμό. Ακόμα και στενοί τους συνεργάτες, παραδέχονται σε ιδιωτικές συζητήσεις ότι «μολονότι ο γενικός γραμματέας είναι καλόψυχος και σκληρά εργαζόμενος, δεν έχει κατορθώσει να αφήσει το στίγμα του στο διεθνές στερέωμα».

Διπλωμάτης, ο οποίος πρόσφατα αποσύρθηκε από τον ΟΗΕ, υποστήριξε πρόσφατα ότι το μεγαλύτερο μειονέκτημα του Μπαν είναι ότι δεν μιλάει άπταιστα την αγγλική γλώσσα. «Αναλάβαμε πρωτοβουλίες, προκειμένου να κάνει ιδιαίτερα μαθήματα προφοράς και χειρισμού των μίντια», δήλωσε ο πρώην πλέον αξιωματούχος του ΟΗΕ, υπό τον όρο της ανωνυμίας του. «Τον συμβουλέψαμε, εν τέλει, να περιορίσει τις τηλεοπτικές του εμφανίσεις», συνέχισε ο ίδιος. «Πρόκειται για μα δύσκολη περίπτωση».

Ο Μπαν προτίθεται να διεκδικήσει την ανανέωση της θητείας του και πιθανότατα θα τα καταφέρει, χάρη στην υποστήριξη τις Κίνας και των ΗΠΑ. Η σκλήρη κριτική, όμως, δεν τον βοηθάει και οι ενδείξεις ότι οι Αμερικανοί συγκαταλέγονται στους δυσαρεστημένους με το έργο του πληθαίνουν.

Δεν με έχουν κατανοήσει

Τι απαντάει, όμως, ο ίδιος ο Μπαν; «Η κριτική είναι θεμιτή, πλην όμως, δεν είναι λίγες οι φορές που γίνομαι αποδέκτης αρνητικών σχολίων, διότι ορισμένοι δεν έχουν ακόμα κατανοήσει τι είδους άνθρωπος είμαι και ποιες είναι οι απαιτήσεις του ρόλου που έχω αναλάβει». Πρόκειται για έναν ευγενικό άνθρωπο, ο οποίος μόλις μια φορά έδειξε να εκνευρίζεται κατά τη διάρκεια της συνέντευξης – όταν του ζητήθηκε να τοποθετηθεί αναφορικά με την προαγωγή ενός «ιδιαίτερου» εργαζόμενου στον ΟΗΕ: ο λόγος για τον γαμπρό του Μπαν και πρώην συνταγματάρχη του ινδικού στρατού, Σιντάρι Χατερτζί. «Αυτό είναι άδικο», είπε σε έντονο ύφος. «Ο Σιντάρι εργάζεται στον ΟΗΕ εδώ και δεκαπέντε χρόνια – πολύ πριν από τον διορισμό μου», συνέχισε. «Κάποιοι θεωρούν νεποτισμό τη μετάθεση του γαμπρού μου από την Κένυα στη Βαγδάτη», εξήγησε ο Μπαν. «Στην πραγματικότητα πρόκειται για δυσμενή μετάθεση και εδώ έχουμε να κάνουμε με μια κριτική για χάρη της κριτικής», κατέληξε.

Οταν, δε, του ζητήθηκε να αναφέρει τα σημαντικότερα επιτεύγματά του, αρχικά απάντησε ότι το έργο του θα το κρίνουν άλλοι στο μέλλον, αλλά τελικά ανέφερε την κλιματική αλλαγή, τη διοικητική μεταρρύθμιση του ΟΗΕ και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ο Μπαν αρνείται κατηγορηματικά ότι η Συνδιάσκεψη της Κοπεγχάγης για την Κλιματική Αλλαγή ήταν αποτυχημένη. «Ναι, θα μπορούσαμε να έχουμε πιέσει στην κατεύθυνση μιας πιο διάφανης διαδικασίας, αλλά όσον αφορά τα ζητήματα ουσίας πιστεύω ότι ήταν επιτυχημένη», επεσήμανε. Θα θέσει εκ νέου υποψηφιότητα; «Είναι πολύ νωρίς ακόμα για να αποφασίσω, αν όμως αυτή είναι η επιθυμία των κρατών-μελών είμαι έτοιμος να τα υπηρετήσω», απάντησε.

Από την πλευρά του, πάντως, ο πρώην συνεργάτης του Μπαν και συγγραφέας του βιβλίου για την ίδρυση του ΟΗΕ με τίτλο «Καταστατική Συνθήκη», Στιβ Σλέζινγκερ είναι ξεκάθαρος: «Αν, τελικά, παραιτηθεί, δεν θα λείψει και σε πολύ κόσμο».

«Το γλιστερό χέλι»

Ο διπλωμάτης καριέρας Μπαν Κι Μουν γεννήθηκε το 1944 –στο τέλος της ιαπωνικής κατοχής– σε χωριό της σημερινής Νότιας Κορέας. Ο πατέρας του διατηρούσε μικρή επιχείρηση χονδρεμπορίου, που πτώχευσε όταν ο Μουν ήταν πέντε ετών. Το 1951, η οικογένεια καταφεύγει σε ορεινή κοινότητα για να ξεφύγει από τον πόλεμο της Κορέας. Μετά το τέλος των συρράξεων, ο Μουν μαθαίνει αγγλικά περπατώντας κάθε ημέρα 10 χιλιόμετρα για να μπορέσει να μιλήσει τη γλώσσα με Αμερικανό υπάλληλο εργοστασίου λιπασμάτων.

Κατά τη διάρκεια της θητείας του στο υπουργείο Εξωτερικών, ο κ. Μπαν Κι Μουν αποκτά το παρατσούκλι «ο γραφειοκράτης», με το οποίο οι συνάδελφοί του αναγνωρίζουν τη σχολαστικότητα και το ταλέντο του στη διοίκηση. Ο Τύπος της χώρας, όμως, τον αποκαλεί «το γλιστερό χέλι», για την ικανότητά του να ελίσσεται στον χώρο της διπλωματίας. Οι ημέρες του κ. Μπαν ως επικεφαλής της νοτιοκορεατικής διπλωματίας μεταξύ 2004 και 2006 χαρακτηρίζονται από σημαντικές προσεγγίσεις προς την Πιονγιάνγκ και τα πρώτα ουσιαστικά –αν και διστακτικά– βήματα για την επανένωση των διαιρεμένων από τον Ψυχρό Πόλεμο κρατών.