Κυβέρνηση «μαθητευόμενων μάγων»

Του Σταυρου Λυγερου

Η πιο σοβαρή κουβέντα του πρωθυπουργού είναι ότι η Ελλάδα έχει μετατραπεί σε πειραματόζωο. Απέφυγε επιμελώς, όμως, να μιλήσει και για το είδος του συντελούμενου πειράματος και για τον δικό του ρόλο. Ο Γιώργος Παπανδρέου δεν ευθύνεται για τη δημοσιονομική βόμβα που κληρονόμησε, αλλά έχει καταλυτικές ευθύνες για τον τρόπο που τη διαχειρίσθηκε, προκαλώντας την έκρηξή της με τις γνωστές συνέπειες.

Λογικά, η κρίση έπρεπε να λειτουργήσει σαν καταλύτης για την αντικατάσταση του ανορθολογικού, κλεπτοκρατικού και σπάταλου μοντέλου ανάπτυξης από ένα υγιές και παραγωγικό. Αντ’ αυτού, χρησιμοποιείται ως ευκαιρία για τον βίαιο μετασχηματισμό της ελληνικής οικονομίας - κοινωνίας, σύμφωνα με τις κυρίαρχες νεοφιλελεύθερες ιδεοληψίες. Το Μνημόνιο περιέχει επιβεβλημένες διατάξεις, αλλά συνολικά λειτουργεί σαν προκρούστια κλίνη. Γι’ αυτό και εγκλωβίζει την οικονομία σε ανατροφοδοτούμενη ύφεση. Ακόμα κι αν η αποδοχή του συγκεκριμένου Μνημονίου ήταν ο μόνος τρόπος για να κρατήσει η Ελλάδα το κεφάλι έξω από το νερό, δεν συνεπάγεται ότι το Μνημόνιο συνιστά πράγματι αποτελεσματική θεραπεία.

Τα «αιματηρά» μέτρα δεν είναι καθαρτήριο. Το πραγματικό δίλημμα είναι παραγωγικά ή αντιπαραγωγικά μέτρα και όχι σκληρότερα ή ηπιότερα. Η ανάταξη της οικονομίας απαιτεί δέσμες στοχευμένων εξυγιαντικών και αναπτυξιακών παρεμβάσεων. Η Ελλάδα έχει περιέλθει σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης. Για να υπάρξει διέξοδος χρειάζονται νέα πολιτικά εργαλεία, νέες ευφάνταστες προσεγγίσεις και αποτελεσματικές πρακτικές. Εξυπνες και ρεαλιστικές προτάσεις παραμένουν στα συρτάρια. Η κρίση διευκολύνει την εφαρμογή τους. Λειτουργεί σαν καταλύτης, αλλάζοντας συμπεριφορές και νοοτροπίες στο επίπεδο της κοινωνίας. Καθιστά εφικτό ό,τι μέχρι πρότινος ήταν σχεδόν ανέφικτο.

Αντί, όμως, η κυβέρνηση Παπανδρέου να εφαρμόζει παραλλήλως ένα τέτοιο δικό της πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων, έχει αφεθεί στον αυτόματο πιλότο του Μνημονίου. Ο λόγος είναι ότι έχει βολευθεί πολιτικά με τη συνταγή του ΔΝΤ και της Ευρωζώνης. Λειτουργώντας ως εντολοδόχος της «τρόικας», κρύβει την ανικανότητά της να αντιμετωπίσει δραστικά την κρίση.

Το ελληνικό πρόβλημα είναι πρωτίστως πολιτικό και δευτερευόντως οικονομικό. Με κυβέρνηση που θυμίζει κάτι μεταξύ «παιδικής χαράς» και «μαθητευόμενων μάγων», η περιορισμένη, αλλά υπαρκτή δυνατότητα να αποφύγουμε τον γκρεμό τείνει να ακυρωθεί.