Με οδηγό την ιστορία μας, τον πολιτισμό μας και την παιδεία μας

Του Κωνσταντινου Ζοπουνιδη

(Καθηγητή στο Πολυτεχνείο Κρήτης)

Τις τελευταίες μέρες αλλά και όλο το προηγούμενο χρονικό διάστημα έχουν αφιερωθεί πολλά άρθρα και σκέψεις γύρω από την οικονομική -κυρίως χρηματοπιστωτική- κρίση, που μαστίζει όλη την υφήλιο. Κατά τη γνώμη μου η οικονομική κρίση και γενικά τα οικονομικά - χρηματοοικονομικά είναι πάντα οι συνέπειες άλλων αιτιών πιο ποιοτικών - στρατηγικών, όπως για παράδειγμα το πολιτικό σύστημα, το κοινωνικό σύστημα, το σύστημα εκπαίδευσης, το σύστημα υγείας κ.λπ. Στο άρθρο αυτό θα αναφερθούν μερικές σκέψεις - προτάσεις, οι οποίες μπορούν να μας οδηγήσουν σε αισιόδοξα σενάρια εξόδου από την κρίση που δεν είναι μόνο οικονομική

Πολλοί ξένοι διακεκριμένοι επιστήμονες όπως ο καθηγητής ιστορίας Νόρμαν Ντέιβις θεωρούν, λέγοντας «οι Ελληνες είστε πολύ τυχεροί γιατί έχετε μια ιστορία που ελάχιστοι λαοί στον κόσμο έχουν. Οι περισσότεροι λαοί δεν έχουν την κληρονομιά ενός μεγαλειώδους κράτους, όπως οι Ελληνες».

Ξεκινώντας από το κράτος και βασικά την πολιτική εξουσία του τόπου μας, θεωρείται αντικειμενικά γνωστό σε όλους ότι οι πολιτικοί μας (κυβέρνηση, αντιπολίτευση, βουλευτές) διαδραματίζουν ένα σημαντικό ρόλο στην κοινωνική και οικονομική ζωή της χώρας μας. Αυτό μεταφράζεται με διάφορες τοποθετήσεις και διορισμούς σε δημόσιες επιχειρήσεις και οργανισμούς ατόμων, ασχέτως αν αυτοί έχουν τα προσόντα ή όχι.

Πολλές ελληνικές οικογένειες «χτίζουν» φιλικές σχέσεις με πολιτικούς ώστε όταν το κόμμα τους έρθει στην εξουσία, να επωφεληθούν, και οι πολιτικοί να ξεπληρώσουν το χρέος τους με έναν διορισμό. Χιλιάδες νέοι με προσόντα, πτυχία, μεταπτυχιακά, διδακτορικό, αντί να προσλαμβάνονται με αξιοκρατικά κριτήρια, «στοιβάζονται» στα γραφεία των πολιτικών για μια θέση στον «παράδεισο». Μια σημαντική τομή στον χώρο των προσλήψεων στο Δημόσιο αποτελεί το ΑΣΕΠ, αλλά και αυτό πολλές φορές προσπάθησαν να το παρακάμψουν. Με λίγα λόγια, στην Ελλάδα υπάρχει η λέξη κρατισμός, όπου το κράτος κυριαρχεί στην οικονομία, την παραγωγή και τη διανομή των εισοδημάτων πολύ περισσότερο απ’ ό,τι σε άλλες χώρες της Ε.Ε. Η σημερινή κρίση μπορεί να προκαλέσει μεγάλα ρήγματα, τα οποία σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα μπορούν να οδηγήσουν στην αναθεώρηση της πολιτικής εξουσίας και του κρατισμού στην Ελλάδα. Για παράδειγμα, στη μείωση της χρηματοδότησης των κομμάτων, από τον δημόσιο προϋπολογισμό, στη μείωση του αριθμού των βουλευτών, στη μείωση του κράτους και των ΔΕΚΟ που πολλές φορές οδηγούν σε μεγάλες σπατάλες πόρων.

Το κοινωνικό σύστημα που είμαστε όλοι εμείς οι απλοί πολίτες με τη συμπεριφορά μας και κυρίως τη νοοτροπία μας έχουμε οδηγηθεί σε καταναλωτικές συνήθειες που δεν τις έχουν πολίτες κρατών με βαριά βιομηχανία και ΑΕΠ πολύ μεγαλύτερο από το δικό μας. Πρέπει να γνωρίζουμε ότι το ΑΕΠ της χώρας μας στηρίζεται σε ποσοστό 70% στην κατανάλωση και όχι στην παραγωγή προϊόντων και υπηρεσιών.

Βέβαια, σε αυτή την καταναλωτική καταιγίδα μάς οδήγησε και το φθηνό χρήμα με τα επιτόκια επιπέδου Ευρωζώνης, τα οποία ενισχύουν κυρίως την ποσοτική πλευρά του εαυτού μας παρά την ποιοτική. Η αναθεώρηση του επιπέδου της ζωής μας πρέπει να μας οδηγήσει σε ποιοτικές επιλογές με οδηγό την ιστορία μας, τον πολιτισμό μας και την παιδεία μας.

Το εκπαιδευτικό μας σύστημα, το οποίο κατά τη γνώμη μου και ως εκπαιδευτικού, βρίσκεται τα τελευταία χρόνια σε λήθαργο, παρά τις αξιόλογες προσπάθειες πολλών εκπαιδευτικών από όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Ως εκπαιδευτικός της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης μπορώ να διαβεβαιώσω ότι τα χρήματα του ελληνικού λαού «πιάνουν τόπο» σε πολλά ΑΕΙ και μερικά από τα Εργαστήριά μας είναι πρωτοπόρα σε έρευνα και καινοτόμα προϊόντα που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή από δημόσιες και ιδιωτικές επιχειρήσεις. Θεωρώ ότι η παιδεία είναι το βασικό εργαλείο για να βγει η χώρα από την κρίση. Η δημόσια εκπαίδευση όταν χρηματοδοτηθεί επαρκώς και ορθολογικά είναι ικανή να δημιουργήσει τις κατάλληλες συνθήκες ανάπτυξης του «διανοητικού» κεφαλαίου, το οποίο στη συνέχεια μπορεί να διοχετευτεί σε επιχειρήσεις και οργανισμούς, οι οποίοι με τη χρηστή διοίκηση ανθρωπίνων και οικονομικών πόρων θα δημιουργήσουν αναπτυξιακούς στόχους, περισσότερες θέσεις εργασίας, κέρδη αλλά και υψηλό ανταγωνιστικό επίπεδο.

Τελειώνοντας, το εθνικό σύστημα υγείας το οποίο από πολλούς θεωρείται ο μεγάλος ασθενής της χώρας μας, είναι και αυτό σε δύσκολη κατάσταση. Τα δημόσια νοσοκομεία με πολλά δισ. ευρώ χρέη, με κακό σύστημα διαχείρισης προμηθειών, με άνιση κατανομή ιατρικού προσωπικού μεταξύ του κέντρου και της περιφέρειας, με έλλειψη πρωτοβάθμιας ιατρικής φροντίδας αλλά και με το αιώνιο «φακελάκι» προσπαθούν να προσφέρουν δωρεάν υγειονομική φροντίδα και περίθαλψη σε Ελληνες πολίτες.

Τα νοσοκομεία μας ως δημόσιες μονάδες παροχής ιατρικής φροντίδας και περίθαλψης, πρέπει να διοικηθούν από γνώστες του μάνατζμεντ υπηρεσιών υγείας με ορθολογική διαχείριση πόρων, ιατρικού εξοπλισμού αλλά και κοινωνική ευαισθησία. Η κρίση παρουσιάζεται εδώ ως μοναδική ευκαιρία για την πραγματοποίηση των παραπάνω στόχων.

Κρατώντας στο μυαλό ότι η χώρα μας διαθέτει λαμπρή ιστορία, λαμπρό πολιτισμό και το «φιλότιμο» που διακρίνει τον κάθε Ελληνα, αρκεί να μην τον κοροιδεύουν, νομίζω ότι η σημερινή κρίση μπορεί να μας οδηγήσει σε πιο ποιοτικούς στόχους και σε ένα μέλλον πιο αισιόδοξο και ασφαλές.