Η συμμαχία των γλωσσών που βρίσκονται σε κίνδυνο

Του ΘΑΝΑΣΗ ΤΣΙΤΣΑ

Οι πιθανότητες να ακούσεις μια συζήτηση στα βλάσκι, μια παραλλαγή της ιστρο-ρουμανικής γλώσσας, είναι περισσότερες στο Κουίνς της Νέας Υόρκης από μετανάστες, παρά σε ένα απομακρυσμένο χωριό στην Κροατία.

Στη ρωμαιοκαθολική εκκλησία στην περιοχή Μορισάνια του Μπρονξ η λειτουργία μια φορά την εβδομάδα γίνεται στη γλώσσα γκαριφούνα, την οποία μιλούσαν απόγονοι των Αφρικανών σκλάβων που είχαν βρεθεί ναυαγοί στην Καραϊβική και εν συνεχεία μεταφέρθηκαν στις ΗΠΑ.

Στο Ρέγκο Παρκ του Κουίνς κατοικεί ο 67χρονος Χούσνι Χουσέιν, ο οποίος και θεωρείται ότι είναι το μοναδικό άτομο στη Νέα Υόρκη που μιλά μαμουτζού, μια αυστροασιατική γλώσσα, που έμαθε μικρός όταν μεγάλωνε κάπου στη δυτική Ινδονησία.

Αν και δεν υπάρχει ακριβής αριθμός, υπολογίζεται από ειδικούς επιστήμονες ότι η Νέα Υόρκη αποτελεί το σπίτι για 800 γλώσσες. Πρόκειται δηλαδή για έναν αριθμό μεγαλύτερο από τις 176 γλώσσες που μιλούν οι μαθητές στα δημόσια σχολεία της πόλης ή τις 138 που μιλούν οι κάτοικοι του Κουίνς, σύμφωνα με τα στοιχεία που προκύπτουν από την απογραφή του 2000.

«Η Νέα Υόρκη είναι η πρωτεύουσα των γλωσσών σ' όλο τον πλανήτη. Βρισκόμαστε όμως σε ένα κρίσιμο χρονικό σημείο, γιατί αν δεν παρθούν μέτρα σε 20-30 χρόνια θα εξαφανιστούν», είπε στους «Νιου Γιορκ Τάιμς» ο Ντάνιελ Κάουφμαν, καθηγητής Γλωσσολογίας στο City University.

Στην προσπάθειά του να διατηρηθούν αυτές οι φωνές ζωντανές, ο καθηγητής Κάουφμαν δημιούργησε τη «Συμμαχία Γλωσσών που Βρίσκονται σε Κίνδυνο» προκειμένου να καταγραφούν οι γλώσσες που απειλούνται, πολλές από τις οποίες δεν έχουν καν γραπτό αλφάβητο, γεγονός που κάνει τη διάσωσή τους ακόμα πιο δύσκολη. Παρά το γεγονός ότι η Νέα Υόρκη είναι ένα πλούσιο εργαστήρι γλωσσών, οι επιστήμονες έχουν αναγνωρίσει τον κίνδυνο ότι μπορεί να χαθούν κάποια στιγμή, τις επόμενες δεκαετίες· μια άμεση συνέπεια της παγκοσμιοποίησης.

Για τον καθηγητή Κάουφμαν, η αναζήτηση ατόμων που μιλούν σπάνιες γλώσσες είναι κάτι σαν περιπέτεια. Υστερα από ένα άκαρπο ταξίδι στην Ινδονησία το 2006 για να βρει άτομα που μιλούν μαμουτζού, παραβρέθηκε τυχαία σ' ένα γάμο στο Κουίνς πριν από δύο χρόνια. Ο Χουσέιν έτυχε να κάθεται δίπλα του. Χωρίς να χάσει χρόνο, άρπαξε μια κάμερα και τον βιντεοσκόπησε. «Ηταν η πρώτη φορά που κάποιος κατέγραψε σε βίντεο τη συγκεκριμένη γλώσσα», είπε ο Κάουφμαν γεμάτος περηφάνια.

Σύμφωνα με στοιχεία της UNESCO, από τις συνολικά 6.000 γλώσσες που έχουν καταγραφεί στον πλανήτη, περίπου 2.500 βρίσκονται σήμερα υπό εξαφάνιση. Υπολογίζεται ότι 200 γλώσσες πέθαναν τις προηγούμενες τρεις γενιές. Οι συνηθέστεροι λόγοι για την εξαφάνιση μιας γλώσσας θεωρείται ότι είναι οι πολεμικές συγκρούσεις και ο αναγκαστικός εκτοπισμός λαών.