Το σκληρό παιγνίδι της Βόρειας Κορέας

Του SIMON TISDALL / The Guardian

Είναι απίθανο οποιοδήποτε κράτος ή, στην περίπτωση αυτή, οποιοσδήποτε μη κυβερνητικός παράγοντας να πιστεύει πως υπάρχει σοβαρός λόγος να επιτεθεί σε κάποιο νοτιοκορεατικό πλοίο. Συνεπώς, οι υποψίες γύρω από την υπόθεση της βύθισης του πολεμικού πλοίου «Τσεονάν», που στοίχισε τη ζωή σε 47 μέλη του πληρώματος, στράφηκαν μοιραία προς τη χώρα με την οποία η Σεούλ, από τεχνική άποψη, βρίσκεται ακόμη σε πόλεμο: την πολεμοχαρή και απρόβλεπτη γειτονική της Βόρεια Κορέα. Τα ερωτήματα που προέχουν τώρα είναι: Γιατί το έκανε ο Βορράς και πώς μπορεί να απαντήσει κανείς;

Οι δηλώσεις της Πιονγιάνγκ με τις οποίες αρνήθηκε την ευθύνη, δεν έπεισαν. Η ανάλυση του επεισοδίου από Αμερικανούς και Αυστραλούς ειδικούς ενισχύει ολοένα την εκδοχή της επίθεσης με τορπίλη και όχι τόσο την πιθανότητα της τυχαίας σύγκρουσης με νάρκη ή του ατυχήματος. Υπάρχει ιστορία ναυτικών συγκρούσεων στα θαλάσσια σύνορα των κορεατικών κρατών. Και ο Βορράς συνηθίζει να εκτοξεύει απειλές κατά του Νότου, αποκαλώντας τον «καθεστώς-μαριονέτα» των ΗΠΑ.

Οι ειδικοί για θέματα Bόρειας Κορέα, οι οποίοι σαν τους παλαιούς Κρεμλινολόγους πασχίζουν να διαβάζουν τους κωδικούς της Πιονγιάνγκ, έχουν σκεφτεί πολλαπλές θεωρίες για τα κίνητρά της. Ο Κρίστιαν Κάριλ, στο Foreign Policy, εκτίμησε ότι ο Βορειοκορεάτης δικτάτορας, Κιμ Γιονγκ Ιλ, δέχθηκε πιέσεις από τις ισχυρές ένοπλες δυνάμεις. Στις 14 Απριλίου, ο Κιμ προήγαγε 100 στρατηγούς, με την ευκαιρία των γενεθλίων του εκλιπόντος πατέρα του, Κιμ Ιλ Σουνγκ, του «αιώνιου ηγέτη» της χώρας. Το παραχάιδεμα της στρατιωτικής ελίτ, όμως, θα μπορούσε να είναι και ένδειξη της αποδυνάμωσης του Κιμ λόγω των χειρισμών του στην οικονομία, μετά την περσινή καταστροφική νομισματική «μεταρρύθμιση» και την αποτυχία του να ανακτήσει τη βοήθεια που απέσυραν η Νότια Κορέα και οι ΗΠΑ.

Οταν ανήλθε στην εξουσία μετά το θάνατο του πατέρα του, το 1994, ο Κιμ βρέθηκε αντιμέτωπος με μια ανταρσία στο στρατό και μια απόπειρα κατά της ζωής του, σημείωσε ο Κάριλ. «Εκτοτε, προτεραιότητά του ήταν να ικανοποιεί τους στρατηγούς, βομβαρδίζοντάς τους με χάρες, προαγωγές και παράσημα. Και περίπου την ίδια εποχή, ο Κιμ υιοθέτησε την πολιτική “ο στρατός προέχει” ως κυρίαρχη ιδεολογία στη Βόρεια Κορέα, καθιστώντας τις ένοπλες δυνάμεις τόσο ισχυρές όσο ήταν άλλοτε το Κομμουνιστικό Κόμμα».

Τώρα, η ιστορία ίσως επαναλαμβάνεται καθώς ο 69χρονος Κιμ, με τον θάνατο να πλησιάζει, δέχεται προφανώς αντίσταση στα σχέδιά του να διορίσει διάδοχό του τον νεότερο γιο του, Κιμ Γιονγκ Ουν. Σύμφωνα με αυτό το σενάριο, τα γεράκια του στρατού, αντίθετα στην προοπτική συνεργασίας με τον Νότο και στην προθυμία της Ουάσιγκτον να παρεμβαίνει, προκαλούν ένα διεθνές επεισόδιο, ενισχύοντας το ρόλο τους στο εσωτερικό και στο εξωτερικό. Τέτοιου είδους τακτική έχει λειτουργήσει στο παρελθόν, καθώς η επίδειξη της στρατιωτικής ισχύος χρησιμοποιήθηκε πολλάκις για την προσέλκυση της προσοχής ή τη διασφάλιση παραχωρήσεων.

Αλλες βορειοκορεατικές ενέργειες ενισχύουν την εντύπωση μιας αδύναμης ηγεσίας υπό πίεση και ενός στρατού διψασμένου για εξουσία. Η υποτιθέμενη απόπειρα διείσδυσης στη Νότια Κορέα δύο πρακτόρων, με αποστολή να δολοφονήσουν επιφανή Βορειοκορεάτη διαφωνούντα, οι φήμες για την προετοιμασία μιας τρίτης πυρηνικής δοκιμής και το αίτημα της Βόρειας Κορέας, την περασμένη εβδομάδα, να αναγνωριστεί ως πυρηνικό κράτος αποτελούν ενδείξεις μιας πιο επιθετικής στάσης. Την ίδια ώρα, η Πιονγιάνγκ θεωρεί προφανή τη σκλήρυνση της στάσης των αντιπάλων της. Η επιβολή από τα Ηνωμένα Εθνη νέων σκληρότερων κυρώσεων μετά την περσινή πυρηνική δοκιμή και τις εκτοξεύσεις πυραύλων πάνω από τη Θάλασσα της Ιαπωνίας, η άρνηση της Ουάσιγκτον να επαναλάβει τις εξαμερείς διαπραγματεύσεις χωρίς προηγούμενες σημαντικές παραχωρήσεις προς τον Βορρά και η αναστολή της νοτιοκορεατικής βοήθειας σε τρόφιμα, επιδεινώνουν την απομόνωση του καθεστώτος και θρέφουν την παράνοιά του.

Ενας εναλλακτικός εφιάλτης για τον Κιμ θα ήταν να αχρηστευτεί η πολιτική του φιλοπόλεμου εκφοβισμού. Δεν εκπλήσσει λοιπόν το γεγονός ότι αναμένεται να επισκεφτεί σύντομα την Κίνα. Το Πεκίνο είναι ο μόνος ισχυρός φίλος του Κιμ – και έχει συμφέρον να τον στηρίζει, προκειμένου να αποφύγει ενδεχόμενη ανάφλεξη και μια επικίνδυνη για την περιφερειακή ασφάλεια έξοδο προσφύγων. Ο Νοτιοκορεάτης Λι κέρδισε επαίνους στο εξωτερικό για τη σύνεση με την οποία αντέδρασε στην υπόθεση «Τσεονάν». Εως τώρα, τουλάχιστον, έχει αποφύγει να κατηγορήσει ευθέως την Πιονγιάνγκ ή να προβεί σε αντίποινα και ζήτησε τη διεθνή υποστήριξη. Ωστόσο, ο Λι δέχεται πιέσεις στο εσωτερικό να σκληρύνει τη στάση του, με ορισμένες εφημερίδες να ζητούν να μείνει ανοιχτό το ενδεχόμενο στρατιωτικής δράσης. Εάν οι ανακρίσεις για την υπόθεση της βύθισης αποκαλύψουν επισήμως τον Βορρά, ο Λι μπορεί να υποχρεωθεί να δράσει. Σύμφωνα με τον καθηγητή Διεθνούς Δικαίου, Κιμ Χιουν Σου, ο Λι θα μπορούσε να ζητήσει μέτρα από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, να προσφύγει στο Διεθνές Δικαστήριο ή να επιβάλει ναυτικό αποκλεισμό όπως έκαναν οι Ηνωμένες Πολιτείες κατά της Κούβας το 1962. Ο, τι και να αποφασίσει, σημειώνει ο καθηγητής, πρέπει να καταστήσει σαφές ότι η απειλητική συμπεριφορά του Βορρά δεν θα γίνει πλέον ανεκτή.