Επικίνδυνοι αφορισμοί, ύποπτες εξαιρέσεις

Tης Mαριας Kατσουνακη

Μεγαλύτερη απώλεια και από τον 14ο μισθό είναι η αισιοδοξία. Δύσθυμοι, εριστικοί, προπετείς, κυκλοφορούμε στους δρόμους, επιρρίπτοντας ευθύνες ο ένας στον άλλον. Οι ταξιτζήδες στους δημόσιους υπαλλήλους, οι δημόσιοι υπάλληλοι στους ιδιωτικούς, οι στρατιωτικοί στους εκπαιδευτικούς, όλοι μαζί στα «ιερά οικονομικά» της Εκκλησίας, στην ασυλία των ΠΑΕ κ. ο. κ. Μια χώρα σε κοινωνικό εμφύλιο, οι μεν να στρέφονται εναντίον των δε, να ποινικοποιούν αυθαίρετα συμπεριφορές, απολαβές, εργασιακά δικαιώματα. Στον αχό που έχει σηκωθεί, στο θυμό που γεννούν οι στερήσεις και στο πένθος της χαμένης (πόσο έχουμε εμπεδώσει ότι ήταν πλασματική) ευημερίας, η ευθύνη διαρκώς μετατίθεται και, δι’ αυτού του τρόπου, απεμπολείται.

Οσο επικίνδυνοι είναι οι αφορισμοί, άλλο τόσο ύποπτες είναι και οι εξαιρέσεις. Καλούμαστε να διαχειριστούμε μια κρίση, που δεν πλήττει μόνον ό, τι συνηθίσαμε να αποκαλούμε ποιότητα ζωής, αλλά στραπατσάρει και διεθνώς την εικόνα της χώρας με απαξιωτικά σχόλια και αφ’ υψηλού νουθεσίες. Ας συγκεντρωθούμε όμως στην πραγματικότητα όπως ξεσπαθώνει στο εσωτερικό, πλούσια σε κοιτάσματα λογικής και παραφροσύνης, μεγαλοθυμίας και μικροπρέπειας, σύγχυσης και ψυχραιμίας.

Ανάμεσα στον συνταξιούχο του ΙΚΑ που κατέθεσε τη μηνιαία σύνταξή του (701 ευρώ) υπέρ του κράτους, «για να βοηθήσει την πατρίδα του», και στις αντιδράσεις που προκάλεσε στους ιεράρχες η πρόθεση της κυβέρνησης να φορολογήσει την εκκλησιαστική περιουσία, το χάσμα δεν γεφυρώνεται. Οι δύο συμπεριφορές δεν έχουν μόνο συμβολική ερμηνεία. Η μία, ασήμαντη σε οικονομικά μεγέθη, δηλώνει την πρόθεση του καθημαγμένου συνταξιούχου να συμβάλει. Η άλλη, με σημαντικό οικονομικό όφελος, εφόσον εφαρμοστεί, συναντάει τη σθεναρή αντίσταση των ταγών της Ορθοδοξίας να συνδράμουν (όχι μάλιστα με το υστέρημά τους) στην εφαρμογή της νομιμότητας. Γιατί, ένα φορολογικό νομοσχέδιο άτολμο, εξισορροπιστικό (προς τα κάτω), με το πολιτικό κόστος να προκαλεί βήματα υποχώρησης σε κάθε πίεση, μόνο στη συναίνεση των πολιτών δεν μπορεί να ελπίζει.

Σε αυτήν την ευαίσθητη και κατηφή νέα πραγματικότητα, άλλοι αρνούνται να προσαρμοστούν, άλλοι αντιδρούν προκλητικά, άλλοι αυτιστικά και κάποιοι δείχνουν μονίμως τους «άλλους» υπαίτιους ως «λύση» στην κρίση.

Τα δείγματα δεν είναι ελπιδοφόρα. Γιατροί που αποθρασύνονται διαχωρίζοντας την αμοιβή σε με ή χωρίς απόδειξη (το ποσό διπλασιάζεται αν επιλεγεί η πρώτη λύση), ταξιτζήδες που θεωρούν την απόδειξη πρόστιμο, ελεύθεροι επαγγελματίες σε παράπλευρες δραστηριότητες που είναι σχεδόν αδύνατον να ελεγχθούν. Και το χειρότερο: ο κοινωνικός διαχωρισμός ανάμεσα στους υποχρεωμένους να συμμορφωθούν και στους (διαρκώς και με πολιτική κάλυψη) ανυπότακτους. Ο «εμφύλιος», που σοβούσε έτη πολλά στα σπλάχνα της ελληνικής κοινωνίας, εκδηλώθηκε και θεριεύει. Αν το φορολογικό νομοσχέδιο δεν τον συνυπολογίσει, το αίσθημα της αδικίας θα προκαλέσει ανεξέλεγκτες αντιδράσεις.

Ενα κράμα φόβου, θυμού και καχυποψίας απλώνεται πάνω από τη χώρα. Η πολιτική εξουσία είναι σε θέση να κατευνάσει τα πνεύματα και να αποδείξει ότι έχει τη βούληση και τους μηχανισμούς για να στριμώξει τους μονίμως διαφεύγοντες; Αλλιώς, κάθε απόφαση θα αναπαράγει την ίδια εικόνα: τη συρρίκνωση και πτώχευση της μεσαίας τάξης.

Μιας τάξης, ενδεχομένως ευρύχωρης και απροσδιόριστης, αλλά πάντως στέρεης, τώρα όλο και περισσότερο καταπονημένης και θυματοποιημένης. Εύκολο, βέβαια, να μιλάμε για κατάρρευση, αφού μια βαθιά ψυχική ανάγκη οδηγεί στη δραματοποίηση και τη διαρκή αύξηση της δόσης της. Επί δεκαετίες εθεωρείτο δεδομένη η σταδιακή εξαφάνιση της μεσαίας τάξης, αλλά η ατίθαση πραγματικότητα διέψευδε τις προγνώσεις.

Σε αυτήν την κρίσιμη στιγμή, όμως, πρέπει να αποφασίσουμε αν μισθωτοί και ελεύθεροι επαγγελματίες αποτελούν μέρος του προβλήματος, το οποίο ξορκίζουμε, ή μέρος της λύσης του. Αν θα μπορέσουν να πατήσουν φρένο σε αυτήν την κατηφόρα ή θα καταποντιστούν, συμπαρασύροντας συστήματα αξιών και συμπεριφορών. Η μεσαία τάξη δεν είναι ευάλωτη μόνο εξαιτίας των πολιτικών αποφάσεων. Ο εσωτερικός διχασμός ροκανίζει τα θεμέλιά της, ενισχύοντας τις παραμορφώσεις. Η απώλεια του εισοδήματος δεν είναι περισσότερο οδυνηρή από την απαξίωση των «άλλων». Η μετακύλιση της ευθύνης είναι διαδικασία άκαρπη και χρονοβόρα.

πηγη ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ