Πολιτική: η φωλιά της σαμπάνιας

Του Θανάση Θ. Νιάρχου

Θα ήταν αδύνατο να σκεφτεί η Γαλάτεια Καζαντζάκη (αλλά και οποιοσδήποτε άλλος), όταν έγραφε πριν από εκατό χρόνια το περίφημο ποίημά της «Αμαρτωλό», με τον τελευταίο του στίχο που κραυγάζει η πόρνη «Εικόνα σου είμαι κοινωνία και σου μοιάζω», πως το 2010 ίδια κι απαράλλαχτη θα παρέμενε η κατάσταση του κόσμου μας. Με μόνη διαφορά πως δεν υπήρχε τότε η τηλεόραση και το βίντεο.

Και επειδή ο Γιάννης Τσαρούχης δεν θεωρούσε υποτίμησή του να αναφέρει στα κείμενά του οποιοδήποτε όνομα, σε συνδυασμό μάλιστα με τα ονόματα του Μπρακ ή του Ματίς, θα ήταν αδιανόητο για τον καθένα μας να διστάσει να αναφέρει το όνομα της Τζούλιας Αλεξανδράτου. Αν το δύστυχο αυτό πλάσμα, μπορεί να λογαριαστεί χυδαίο, πρόστυχο ή κατάπτυστο, τους ίδιους χαρακτηρισμούς μπορεί να διεκδικήσουν στο ακέραιο, χωρίς το ελαφρυντικό της δυστυχίας, όσοι έσπευσαν να προμηθευτούν ή προμηθεύονται το περιβόητο βίντεο.

Με την ευθύνη της αντίστοιχης επιλογής να τους βαρύνει ακέραια, όσο κι αν φαινομενικά η ευθύνη επιμερίζεται σε εκατοντάδες χιλιάδες (όσοι είναι οι αγοραστές του βίντεο), ενώ η ίδια η «πρωταγωνίστρια» διατηρεί στην πραγματικότητα τόση ευθύνη, όση ένας στρατιώτης σε καιρό πολέμου που σκοτώνει προτού προλάβουν να τον σκοτώσουν.

Το «παιχνίδι» της πολιτικής και του σεξ (προπαντός), αλλά και της φιλίας, του ορθόδοξου ή «ανορθόδοξου» ζευγαριού, της οποιασδήποτε σχέσης, δεν το παίζεις ποτέ μόνος σου. Χρειάζεται πάντα ένας συμπρωταγωνιστής και, όπως στην πολιτική, έτσι ακριβώς και στην ηδονοβλεπτική απόλαυση, οι συμπρωταγωνιστές είναι πάρα πολλοί, χιλιάδες. Φαντάζεστε ποτέ πολιτικό σε μπαλκόνι ή πορνοστάρ μπροστά στην κάμερα, ενώ δεν πρόκειται να υπάρξει ούτε ένας θεατής; Απλούστατα, πρόκειται για μια τραγική κυριολεκτικά εθελοτυφλία, καθώς φαίνεται την ευθύνη να την φέρει αποκλειστικά η μία πλευρά, η πλευρά δηλαδή που «ενεργεί», ενώ την άλληπου συμμετέχει με το να παρακολουθεί, και που χωρίς την παρουσία της θα ήταν σχεδόν ανύπαρκτη η κατάντια ή η χυδαιότητα- να φαίνεται πως δεν την βαρύνει καμιά απολύτως ευθύνη.

Χωρίς να υπολογίζεται πως η δεύτερη αυτή πλευρά είναι ακόμη πιο αξιοκατάκριτη, γιατί αν διαιωνίζεται, γενικότερα, μια κατάσταση «πορνό» σε πάμπολλους τομείς της ζωής (αν μας ζητηθεί θα τους αναφέρουμε), είναι ακριβώς γιατί στη δεύτερη αυτή πλευρά αυξάνεται η απόλαυσή της με το να αισθάνεται πως δεν έχει καμιάν ευθύνη για ένα θέαμα που αν δεν το είχε, άμεσα ή έμμεσα, απαιτήσει, δεν θα είχε ποτέ οργανωθεί. Αν περιορίσουμε τον κόσμο, στο είδος των θεαμάτων που προσφέρονται, αναμφίβολα υπάρχουν οι αρχαίοι τραγικοί, ο Σαίξπηρ, ο Ντίρενματ, αλλά υπάρχουν και οι ταυρομαχίες, τα λάιβ σόου, τα φτηνά ή πολυτελή καμπαρέ. Δυσκολευόμαστε να καταλάβουμε πως όσο «υπεύθυνος» είναι αυτός που νιώθει ως μύστης επειδή ενδιαφέρεται για τους πρώτους, άλλο τόσο ανεύθυνος είναι ο άνθρωπος που αρέσκεται στα δεύτερα.

Όπως η ζωή είναι ένας μηχανισμός παραγωγής αντιθέσεων, τα δύο αυτά είδη θεάματος δεν έχουν το καθένα το αποκλειστικά δικό του κοινό. Οι άνθρωποι ηδονίζονται, ενώ αισθάνονται ως λειτουργοί, ταυτόχρονα να ενεργούν ως έρμαια σε πάθη που, καταχρηστικά, αποκαλούμε σκοτεινά και ανομολόγητα, επειδή ακριβώς είναι οφθαλμοφανέστατα. Το θέμα ακριβώς είναι ποιος «δανείζει» το πρόσωπό του ώστε να αποτελέσει τον στόχο του αναθέματος, ενώ το ανάθεμα κανονικά θα έπρεπε να αφορά σε όλους μας. Στην πολιτική και το σεξ, οι κομπάρσοι αποδεικνύονται, συχνά, ισχυρότεροι συντελεστές απ΄ ό,τι οι ίδιοι οι πρωταγωνιστές.

Ο Θανάσης Θ. Νιάρχος είναι ποιητής, συνεκδότης του περιοδικού «Η Λέξη»