Λένε, για τους ηθοποιούς, ότι το επισφράγισμα της καριέρας τους είναι η στιγμή της αποχώρησής τους. Το σωστό timing που θα επιλέξουν για να «κρεμάσουν» τα παπούτσια τους όπως ο Πύρρος Δήμας στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004. O αθλητής και ολυμπιονίκης αποθεώθηκε από ένα κοινό που του «επέστρεφε» συγκίνηση και περηφάνια. Είχε επιλέξει σοφά την ώρα και τον τόπο για την τελευταία υπόκλιση.
Δύσκολος και επώδυνος για κάθε δημόσιο πρόσωπο ο αποχαιρετισμός. Η απόσυρση από τον δημόσιο βίο, κάποτε με τυμπανοκρουσίες, αναγγελίες και αφιερώματα, κάποτε εν σιωπή. Οπως και να έχει, προϋποθέτει σοφία και αυτάρκεια. Την έγκαιρη διαπίστωση ότι ένας κύκλος ζωής και προσφοράς ολοκληρώθηκε, πως το κεφάλαιο «ενεργός συμμετοχή» έφτασε στο τέλος του. Το «the end» γράφεται με πολύ κόπο, ύστερα από εξαντλητικές εσωτερικές συγκρούσεις και την πολύτιμη γνώση ότι ο κόσμος θα εξακολουθήσει να κινείται και χωρίς «εμάς». Γι’ αυτό και οι παλινδρομήσεις είναι συχνές.
Ετσι, καλλιτέχνες με σπουδαία θητεία στον τομέα τους επιμένουν να παρεμβαίνουν στέλνοντας κείμενα και επιστολές, όπου θεωρούν ότι το καθήκον τους καλεί, υποθηκεύοντας με αυτόν τον τρόπο ένα παρελθόν διεθνώς αναγνωρισμένο και εκθειασμένο. Ιστορικοί ηγέτες κομμάτων εκτίθενται αμετροεπώς οργανώνοντας εκδηλώσεις που δίνουν αφορμή για πικρόχολα και σαρκαστικά σχόλια. Πολιτικοί αρχηγοί παραιτούνται από τη θέση τους και τον ρυθμιστικό τους ρόλο (δηλώνοντας «απλά μέλη») και στη συνέχεια κάνουν ηγετικές εμφανίσεις προαναγγέλλοντας με συνεντεύξεις Τύπου «πρωτοβουλίες πολλαπλής υποστήριξης».
Το φαινόμενο, ασφαλώς, δεν αποτελεί ελληνική ιδιαιτερότητα. Μπορούμε να αντλήσουμε δεκάδες παραδείγματα από την διεθνή πολιτική ή πολιτιστική σκηνή. Η διαχείριση του μύθου αποδεικνύεται έργο επίπονο που απαιτεί ψυχικό μόχθο, σθένος, συνείδηση των ορίων. Η γελοιοποίηση καραδοκεί. Οπως και η ματαίωση ή η απόρριψη, η σταδιακή απομυθοποίηση του προσώπου. Το επικείμενο ναρκισσιστικό τραύμα θα είναι βαθύ και βαρύ.
Η σχέση με τον εαυτό –όταν πρόκειται για δημόσια πρόσωπα– παύει να είναι ατομική υπόθεση. Αφορά τη συλλογική ζωή, προσδιορίζει την πολιτικοκοινωνική πραγματικότητα γύρω μας. Οι επιλογές τους επηρεάζουν συμπεριφορές, γεννούν απροσδόκητες συμμαχίες, τροφοδοτούν έναν δημόσιο λόγο φτωχό, στρεβλό και διαρκώς αυτοαναιρούμενο.
Οσοι άντεξαν να αποσυρθούν εγκαίρως (από ποπ σταρ έως πρωτοκλασάτοι της πολιτικής ακόμη και δημοφιλείς συγγραφείς – τη φήμη ορισμένων διέσωσε ανέπαφη ο θάνατος), απέφυγαν τις μαύρες σκιές στο βιογραφικό τους. Δυσάρεστα υπονοούμενα για αποτυχημένες πράξεις ή παραλείψεις. Προβλέψιμες ήττες, καθώς η διαρκής επιστροφή είναι και μια διαρκής υπόμνηση της αδυναμίας. Οσοι διαχειρίζονται με σύνεση τον μύθο τους, αποφεύγουν την κόπωση της εικόνας. Την αναξιοπιστία που καλλιεργεί σταδιακά η έλλειψη οικονομίας.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η εξουσία (ακόμη και η ψευδαίσθηση εξουσίας) δημιουργεί εξαρτήσεις σε όποιον την έχει ασκήσει. Η απομάκρυνση από τη δημοσιότητα βιώνεται ως πένθος. Αλλά και η παλινδρόμηση έχει συνέπειες.
Αποδυναμώνει τον λόγο και την παρουσία εκείνου που αρνείται πεισματικά να αντιληφθεί ότι η εποχή και οι ανάγκες της τον έχουν αφήσει πίσω. Η ηλικία δεν αποτελεί εμπόδιο όταν κανείς γνωρίζει την έκταση που του αναλογεί. O Πορτογάλος σκηνοθέτης Μανοέλ ντε Ολιβέιρα είναι 102 ετών, εξακολουθεί να γυρίζει ταινίες και κανείς δεν μπορεί να τον ψέξει γι’ αυτό. Μόνο να θαυμάσει το κουράγιο του και να κρίνει το αποτέλεσμα.
Μια παρέμβαση όμως στα δημόσια πράγματα έχει κόστος και αφήνει ίχνη ακόμη και όταν αποβάλλεται ως ανούσια ή αφελής. Ο μύθος που περιβάλλει τα πρόσωπα διαμορφώνει και τους όρους του παιχνιδιού. Η κακοδιαχείρισή του μύθου είναι, πολλές φορές, μια μορφή τυραννίας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου