Κατανάλωση και απασχόληση

Tης Χριστινας Κοψινη

Κάθε τρία στενά κι ένα βενζινάδικο, κάθε δύο γωνίες και ένα φαρμακείο. Αμέτρητα κομμωτήρια στα οποία μπορείς να χτενιστείς και με πλαστικό χρήμα. Μόνο τον τελευταίο χρόνο μέτρησα 7 σε μια απόσταση ενός χιλιομέτρου από τον σταθμό των ΗΣΑΠ στο Ν. Φάληρο μέχρι το κτίριο της «Καθημερινής».

Ισως να φταίει η προκλητική ζήτηση της «ανταύγειας» που άλλοτε στο ξανθό, άλλοτε στο κόκκινο ή στο παραδοσιακό μεζ, συνεχίζει να συμβολίζει την επίπονη προσπάθεια των γυναικών του μελαχρινού Νότου να μοιάσουν στο ελάχιστο με τα χρώματα του προηγμένου Βορρά. Πέριξ των κομμωτηρίων, οι ατέλειωτες γραμμές των «καφέ». Στη Θησέως, στην Υμηττού, στο Περιστέρι, στην Αμφιάλη, στην Ηλιούπολη. Παντού. Λες και η Αθήνα πίνει συνέχεια καφέ. Τόσο που αναρωτιέσαι πώς μπορεί και κοιμάται το βράδυ. Αυτά όμως που γνωρίζουν μεγάλη άνθηση τα τελευταία χρόνια είναι δύο είδη οικονομικής δραστηριότητας: η περιποίηση νυχιών και οι ιδιωτικές κλινικές. Τα πρώτα, πάνε τόσο καλά που μετεξελίσσονται σε αλυσίδες, τα δεύτερα πάνε ακόμη καλύτερα κι από ιδιωτικές κλινικές γίνονται ιδιωτικά νοσοκομεία.

Αυτές οι εικόνες συνθέτουν το κυρίαρχο μοντέλο απασχόλησης για τους νεοεισερχόμενους στην αγορά εργασίας. Ενα μοντέλο βαθιά εξαρτημένο από την κατανάλωση. Οσο για τις τράπεζες που δημιούργησαν όγκο απασχόλησης την τελευταία δεκαετία τώρα περιορίζουν τα καταστήματά τους, ενώ οι βιομηχανίες παραμένουν σε δραματική κατάσταση.

Κι όμως, οι περισσότερες από αυτές τις μικρές μονάδες στον χώρο της ψυχαγωγίας, της ένδυσης και του επισιτισμού χρηματοδοτήθηκαν από τα προγράμματα του ΟΑΕΔ και συντηρήθηκαν από μία κατανάλωση βασισμένη στις πιστωτικές κάρτες και τα δάνεια. Ο καθένας έκανε ό,τι μπορούσε υποκαθιστώντας με μια επιχειρησούλα τη μισθωτή εργασία που δεν εύρισκε. Κι όμως, όλοι έβλεπαν ότι αυτό το μοντέλο είχε εξαντλήσει τα όριά του. Αλλά ακόμη κι όταν η κρίση εκδηλώθηκε έντονα μέσα στο 2009, όταν ξεκίνησε η σταθερή μείωση της απασχόλησης (κατά 50.215 άτομα από το β΄ τρίμηνο) ύστερα από μια δεκαετία σχετικής σταθερής αύξησης, δεν χτύπησε το καμπανάκι. Συνολικά, μέσα στο 2009, χάθηκαν πάνω από 112.000 θέσεις εργασίας που δεν αναπληρώθηκαν, ενώ έκλεισαν και οι στρόφιγγες της προσωρινής απασχόλησης.

Η σημασία της απασχόλησης στην ελληνική κοινωνία είναι σημαντική, αφού σχεδόν ένας απασχολούμενος συντηρεί ένα μη απασχολούμενο. Δηλαδή, το εργατικό δυναμικό ανέρχεται σε 4,5 εκατομμύρια, οι μη ενεργοί οικονομικά είναι περίπου 4,3 εκατομμύρια και οι άνεργοι πάνω από 500.000. Δυστυχώς ακόμη και οι «πράσινες» εξαγγελίες για τα «πράσινα» επαγγέλματα παραμένουν σκέτη θεωρία. Ενδεχομένως να μη χρειάζονται καν δουλειές, αφού με το εκπτωτικό κουπόνι των 70 ευρώ που αποφασίστηκε χθες, όλοι θα θελήσουν να βγουν στην ανεργία...