Εξαιρετικό άρθρο
Tης Χριστινας Κοψινη
«Το κοριτσάκι με τα σπίρτα» θαρρώ πως είναι το πιο αναξιόπιστο παραμύθι. Οχι γιατί μας έμαθε να συγχέουμε τη φιλανθρωπία με την αλληλεγγύη, αλλά κυρίως γιατί αποκρύπτει ότι η θλίψη των ημερών μπορεί να γίνει αισθητή κυρίως από ενήλικες και όχι από τα παιδιά.
«Το κοριτσάκι με τα σπίρτα» θαρρώ πως είναι το πιο αναξιόπιστο παραμύθι. Οχι γιατί μας έμαθε να συγχέουμε τη φιλανθρωπία με την αλληλεγγύη, αλλά κυρίως γιατί αποκρύπτει ότι η θλίψη των ημερών μπορεί να γίνει αισθητή κυρίως από ενήλικες και όχι από τα παιδιά.
Σίγουρα οι γιορτές, ακόμη και για τους ενήλικες, δεν είναι ποτέ ένα πράγμα, αλλά πολλά αισθήματα και ποικίλες σκέψεις μαζί. Είναι χαρά και νοσταλγία. Προσδοκίες και διαψεύσεις. Εκκρεμότητες που έρχονται από τον χρόνο που φεύγει και πίστωση νέου χρόνου.
Κυρίως, όμως, οι γιορτές είναι η «μαγεία» που έρχεται από το παρελθόν. Από εκείνη την αρχέγονη ανάγκη της κοινότητας να αποτυπώσει σε συγκεκριμένους ημερολογιακούς σταθμούς την αρμονία της με τη φύση. Να αναδείξει τους δεσμούς αλληλεγγύης των μελών της μέσα σ’ ένα πλαίσιο χωρίς περιορισμούς και συμβάσεις καθωσπρεπισμού.
Αυτή η πρωτόγονη ιστορία των γιορτών, που είναι συνάμα και η ιστορία εναρμόνισης του ανθρώπου με τη φύση, όταν μπαίνει στον κύκλο της αγοράς μετατρέπεται σε επιταγή. Εξαφανίζει τη μαγεία και μεταλλάσσεται σε ένα λογιστικό ισοζύγιο δίπλα σε εκείνα που περικυκλώνουν τους άλλους καθημερινούς λογαριασμούς μας. Και τότε οι γιορτές γίνονται πιστωτική κάρτα, γραμμάτιο, απόδειξη και χάνουν την ομορφιά τους.
Και ίσως σε αυτήν την αντιστροφή να βρίσκεται αυτό το είδος της θλίψης που νιώθουν στις γιορτές ακόμη και οι ενήλικες που έχουν «όλα τα καλά του Θεού», όπως λένε. Διότι ενώ, ως παιδιά, περιμέναμε πάντα το δώρο που θα μας χαριζόταν, χωρίς κανείς να ζητεί μια ανταπόδοση, σήμερα ξέρουμε ότι κάθε δούναι πρέπει να εξισορροπηθεί με ένα λαβείν. Αυτός είναι ο κόσμος των μεγάλων για τον οποίο ούτε που μπορούσαμε να διανοηθούμε ότι θα διέπεται από τέτοιους λογιστικούς κανόνες. Τότε που οι γιορτές και τα δώρα, μικρά ή μεγάλα, ήταν άμεσα συνδεδεμένα με τη λέξη «χαρίζω», με την ανιδιοτέλεια των μεγάλων για τους οποίους απλώς αρκούσε η ύπαρξή μας ως παιδιά.
Και δεν είναι μόνο η ηλικία που αλλάζει και κάνει τις μέρες να φαίνονται τόσο αντιφατικές. Ο ορθολογισμός της οικονομίας, με τις αγορές που περιμένουν να κάνουν τον μεγαλύτερο τζίρο του έτους, τα δώρα που περιμένουν, ήδη συσκευασμένα, να τα αγοράσουμε, δεν είναι παρά οι συμβάσεις μας από τις οποίες δύσκολα μπορούμε να απομακρυνθούμε. Τα μικρά και τα μεγάλα «πρέπει» που για να αντιμετωπιστούν χωρίς κρίσεις πανικού συνοδεύονται και από «αντιστρές οδηγό των γιορτών», ώστε να γίνει ανεκτή και η μεγάλη δόση κοινωνικότητας των ημερών για όλους όσοι δεν την αντέχουν.
Υπάρχει βέβαια και η άλλη λύση. Αφού δεν μπορούμε να γυρίσουμε πίσω τον χρόνο και να γίνουμε παιδιά, ας νιώσουμε τουλάχιστον στις γιορτές πραγματικά νέοι κι ας ακολουθήσουμε τον Ελύτη, όταν έλεγε στους νέους να πιάσουν το ΠΡΕΠΕΙ από το γιώτα και να το γδάρουν μέχρι το Π...
Αυτή η πρωτόγονη ιστορία των γιορτών, που είναι συνάμα και η ιστορία εναρμόνισης του ανθρώπου με τη φύση, όταν μπαίνει στον κύκλο της αγοράς μετατρέπεται σε επιταγή. Εξαφανίζει τη μαγεία και μεταλλάσσεται σε ένα λογιστικό ισοζύγιο δίπλα σε εκείνα που περικυκλώνουν τους άλλους καθημερινούς λογαριασμούς μας. Και τότε οι γιορτές γίνονται πιστωτική κάρτα, γραμμάτιο, απόδειξη και χάνουν την ομορφιά τους.
Και ίσως σε αυτήν την αντιστροφή να βρίσκεται αυτό το είδος της θλίψης που νιώθουν στις γιορτές ακόμη και οι ενήλικες που έχουν «όλα τα καλά του Θεού», όπως λένε. Διότι ενώ, ως παιδιά, περιμέναμε πάντα το δώρο που θα μας χαριζόταν, χωρίς κανείς να ζητεί μια ανταπόδοση, σήμερα ξέρουμε ότι κάθε δούναι πρέπει να εξισορροπηθεί με ένα λαβείν. Αυτός είναι ο κόσμος των μεγάλων για τον οποίο ούτε που μπορούσαμε να διανοηθούμε ότι θα διέπεται από τέτοιους λογιστικούς κανόνες. Τότε που οι γιορτές και τα δώρα, μικρά ή μεγάλα, ήταν άμεσα συνδεδεμένα με τη λέξη «χαρίζω», με την ανιδιοτέλεια των μεγάλων για τους οποίους απλώς αρκούσε η ύπαρξή μας ως παιδιά.
Και δεν είναι μόνο η ηλικία που αλλάζει και κάνει τις μέρες να φαίνονται τόσο αντιφατικές. Ο ορθολογισμός της οικονομίας, με τις αγορές που περιμένουν να κάνουν τον μεγαλύτερο τζίρο του έτους, τα δώρα που περιμένουν, ήδη συσκευασμένα, να τα αγοράσουμε, δεν είναι παρά οι συμβάσεις μας από τις οποίες δύσκολα μπορούμε να απομακρυνθούμε. Τα μικρά και τα μεγάλα «πρέπει» που για να αντιμετωπιστούν χωρίς κρίσεις πανικού συνοδεύονται και από «αντιστρές οδηγό των γιορτών», ώστε να γίνει ανεκτή και η μεγάλη δόση κοινωνικότητας των ημερών για όλους όσοι δεν την αντέχουν.
Υπάρχει βέβαια και η άλλη λύση. Αφού δεν μπορούμε να γυρίσουμε πίσω τον χρόνο και να γίνουμε παιδιά, ας νιώσουμε τουλάχιστον στις γιορτές πραγματικά νέοι κι ας ακολουθήσουμε τον Ελύτη, όταν έλεγε στους νέους να πιάσουν το ΠΡΕΠΕΙ από το γιώτα και να το γδάρουν μέχρι το Π...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου