«Έχει διεθνοποιηθεί το γούστο των νέων»

Ο ΟΥΜΠΕΡΤΟ ΕΚΟ ΜΙΛΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΜΟΓΕΝΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΗΜΕΡΩΝ MAΣ ΣΤΗ ΓΑΛΛΙΚΗ LE MONDE
(Επιμέλεια: Έφη Φαλίδα)

Ο σύγχρονος άνθρωπος έχει πρόσβαση σε όλα τα έργα τέχνης που υπάρχουν στον κόσμο. Και ο Ουμπέρτο Έκο μοιράζεται με τους αναγνώστες του τις σκέψεις του για το αν η διεθνοποίηση του βλέμματος είναι προνόμιο ή κίνδυνος.

Στις μέρες μας οι άνθρωποι ταξιδεύουν πολύ. Με ρίσκο να βλέπουν παντού τους ίδιους τόπους, τα ίδια ξενοδοχεία, σούπερ μάρκετ, αεροδρόμια. Είπαμε πολλά για την κατάρα των "μη τόπων". Όμως ό,τι κι αν συμβαίνει είναι γεγονός ότι ένας Γάλλος σήμερα έχει πλέον δει τις Πυραμίδες της Αιγύπτου ή το κτίριο του Εμπάιρ Στέιτ στη Νέα Υόρκη και όχι την ταπισερί του Μπαγιέ. Ο χώρος του μουσείου που άλλοτε ήταν προορισμός μιας ελίτ, σήμερα είναι σκοπός για ένα κύμα επισκεπτών απ΄ όλα τα κοινωνικά στρώματα. Βέβαια, πολλοί κοιτάζουν, λίγοι βλέπουν και λαμβάνουν μια κάποια πληροφόρηση για την τέχνη των διαφορετικών πολιτισμών.

Από την άλλη οι συλλογές των μουσείων ταξιδεύουν. Το ίδιο συμβαίνει και με τα θεάματα και κανείς δεν αμφιβάλλει ότι ο κάτοικος μιας μικρής πόλης μπορεί να παρακολουθήσει τουλάχιστον μία παράσταση του Μπερλίνερ Ανσάμπλ ή του ιαπωνικού Νο, σε σύγκριση με κάποιον προγενέστερο συγγενή του. Ας προσθέσουμε σε όλα αυτά και την ηλεκτρονική πληροφόρηση. Με την οποία χωρίς να μετακινηθούμε σε κάποιο άλλο σημείο, παρά μόνο μπροστά στην οθόνη μας έχουμε στη διάθεσή μας όλα τα έργα του Λούβρου, του Ουφίτσι ή της Εθνικής Πινακοθήκης της Ουάσιγκτον.

Αυτό έχει ως συνέπεια τη διεθνοποίηση του γούστου που τη βλέπουμε ξεκάθαρα ανάμεσα στους νέους. Οι οποίοι γνωρίζουν από μουσική μόνο αν τα τραγούδια είναι γραμμένα σε αγγλικούς στίχους.

Οδεύουμε λοιπόν σε ένα γενικευμένο γούστο μέσα στο οποίο δεν θα μπορούμε να ξεχωρίσουμε την αμερικανική από την κινεζική ποπ;

Ή μήπως διαφορετικοί πολιτισμοί θα παράγουν διαφορετικές μορφές του ίδιου πολιτισμικού ύφους;
Σε κάθε περίπτωση το γούστο μας θα χαρακτηρίζεται από την έλλειψη του εντυπωσιασμού απέναντι σε κάτι το άγνωστο.
Καθώς στον κόσμο του αύριο, το άγνωστο αν θα υπάρχει κάτι τέτοιο- θα βρίσκεται μόνο πέρα στα αστέρια.

Αυτή η έλλειψη εντυπωσιασμού (έστω και απόρριψης) θα συνεισφέρει άραγε στην κατανόηση των πολιτισμών μεταξύ τους ή στην απώλεια της πολιτισμικής ταυτότητας;

Απέναντι σε αυτήν την πρόκληση είναι άσκοπο να προσπαθήσουμε να ξεφύγουμε. Είναι καλύτερα να εντείνουμε τις καλλιτεχνικές ανταλλαγές ή τις προσμείξεις. Άλλωστε στη βοτανολογία, οι μεταμοσχεύσεις βοηθούν τις καλλιέργειες. Γιατί να μη συμβαίνει το ανάλογο και στον κόσμο της τέχνης;