Χριστιανισμός και Ελληνισμός

Γράφει ο Δρ Νικολαος Β. Πετρουλακης

Η πρώτη συνάντηση Ελληνισμού και Χριστιανισμού έγινε με την αρχή του Ευαγγελίου του Ιωάννη «εν Αρχή ην ο Λόγος». Ο Λόγος συνδέεται με τον Νου του Πλάτωνα...

Η δεύτερη συνάντηση έγινε με την έλευση του Παύλου στη Μακεδονία. Η συγγραφή των κειμένων της Καινής Διαθήκης στα ελληνικά ήταν η συνάντηση του ελληνικού πνεύματος με τη νέα θρησκεία.

Η λοιπή χριστιανική γραμματεία των δύο πρώτων αιώνων, γράφτηκε επίσης στα ελληνικά. Η ελληνική σκέψη στη διάρκεια των ελληνιστικών χρόνων καλλιεργήθηκε κυρίως στις χριστιανικές σχολές της Αλεξάνδρειας και της Αντιόχειας. Εδώ οι χριστιανοί σοφοί της εποχής σπούδαζαν τα ελληνικά γράμματα κάτω από τη σκέψη του Πλάτωνα στην Αλεξάνδρεια και του Αριστοτέλη στην Αντιόχεια. Και στις δύο αυτές σχολές και σε άλλες μικρότερες οι χριστιανοί αντέγραφαν, μεταγλώττιζαν και μετέφραζαν –στα συριακά στην Αντιόχεια– και σπούδαζαν τα ελληνικά γράμματα...

Από μια συριακή μετάφραση οι Αραβες έφεραν πρώτοι, τον 9ο αιώνα τον Αριστοτέλη στη Δύση. Ολες οι σχολές είχαν συνδεθεί με την ελληνική φιλοσοφία και αντικατέστησαν τις φιλοσοφικές σχολές των προηγούμενων χρόνων. Η κλασική Ελλάδα δεν έδινε πια πλούσιους τους καρπούς της και το ελληνικό πνεύμα είχε τη συνέχειά του στον χριστιανικό ελληνιστικό χώρο με όργανο την ελληνική γλώσσα – αττικίζουσα ή κοινή. Στις σχολές αυτές ήλθε σε επαφή τόσο ο χριστιανισμός με την ελληνική σκέψη, την πλατωνική στην Αλεξάνδρεια και την αριστοτελική στην Αντιόχεια.

Τη γραμμή των σχολών αυτών με το πνεύμα κυρίως των Κλήμη και Ωριγένη ακολούθησαν αργότερα τον 4ο αιώνα οι Τρεις Ιεράρχες και το χριστιανικό Βυζάντιο. Η ελληνικότητα του Βυζαντίου αποδείχθηκε και από τη διατήρηση της ελληνικής γλώσσας στη σπουδή των ελληνικών γραμμάτων και κυρίως με τη μελέτη των αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων. Στο Βυζάντιο εξασφαλίσθηκε η ελληνική συνέχεια μέχρι την Αλωση.

Στη διάρκεια της τουρκοκρατίας η Εκκλησία επιτέλεσε, όσο επέτρεπαν οι συνθήκες, το καθήκον της με τα σχολεία που λειτούργησαν σε μοναστήρια ή σε μεγάλες σχολές, όπως των Αγράφων, των Ιωαννίνων, του Καρπενησίου και άλλων... Ηρωες μοναχοί όπως ο Κοσμάς ο Αιτωλός μαρτύρησαν για του «Χριστού την Πίστη την Αγία και για της Πατρίδας την Ελευθερία».

Το πνευματικό και εκπολιτιστικό έργο των Σχολών της Αλεξάνδρειας και της Αντιοχείας, των Μεγάλων Χριστιανών Πατέρων και Φιλοσόφων, δεν μπορεί να αμαυρωθεί. Και η Αναγέννηση άρχισε από το πνεύμα του χριστιανικού Βυζαντίου, το οποίο οι σοφοί της Βασιλεύουσας έφεραν στη Δύση μετά την Αλωση.