Ρεαλισμός και σουρεαλισμός

Tου Νικου Χρυσολωρα

Μέχρι πριν από λίγους μήνες, η απόδοση ευσήμων σε Αμερικανό πρόεδρο από τη Βενεζουέλα και την Κούβα θα εθεωρείτο σουρεαλιστικό αστείο. Προχθές όμως, ο Φιντέλ Κάστρο επαίνεσε δημοσίως τον Μπαράκ Ομπάμα για τις δηλώσεις του σχετικά με τους υπαίτιους της κλιματικής αλλαγής. Ο ομοϊδεάτης του, Ούγκο Τσάβες, τόνισε σε ομιλία του προς εκπροσώπους συνδικάτων στη Νέα Υόρκη, ότι ο Ομπάμα έχει «δημιουργήσει μεγάλες προσδοκίες στην ανθρωπότητα» και δίνει την εντύπωση ανθρώπου που «θέλει να εργαστεί για την ειρήνη». Ισως να αναρωτιέται κανείς αν οι παραπάνω τοποθετήσεις σηματοδοτούν τη μετάβαση σε μια εποχή «υπαρκτού σουρεαλισμού» στη διεθνή σκηνή.

Aλλωστε, η πρώτη και βασική θεωρία που διδάσκονται οι φοιτητές των διεθνών σχέσεων είναι ότι η εξωτερική πολιτική ενός κράτους, ανεξαρτήτως ιδεολογικής τοποθέτησης της εκάστοτε ηγεσίας του, έχει έναν και μοναδικό στόχο: την ισχυροποίησή του. Με άλλα λόγια, είτε ο κ. Ομπάμα κυβερνά τις Ηνωμένες Πολιτείες είτε ο κ. Μπους, σκοπός της αμερικανικής διπλωματίας θα είναι πάντοτε ο ίδιος. Η θέση αυτή, γνωστή ως «ρεαλισμός», είναι ευρέως αποδεκτή. Το ερώτημα που ανακύπτει επομένως είναι για ποιο λόγο οι προαναφερθέντες ηγέτες εξαίρουν τον ηγέτη του «εχθρού» τους, κάτι που βεβαίως αποφεύγουν οι καθ’ ημάς νοσταλγοί του υπαρκτού σοσιαλισμού: «Οι λαοί δεν πρέπει να τρέφουν καμία αυταπάτη ότι με την εκλογή Ομπάμα θα υπάρξει αλλαγή πολιτικής προς όφελός τους», μας διαβεβαιώνουν. Η απάντηση βρίσκεται στις παρανοήσεις που συνοδεύουν το ρεαλισμό.

Πράγματι, ο κ. Ομπάμα δεν έχει διαφορετικούς στόχους από τους προκατόχους του. Εντούτοις, χρησιμοποιεί άλλα μέσα για να τους επιτύχει. Για τον Αφροαμερικανό πρόεδρο, οι ΗΠΑ δεν μπορούν να είναι ισχυρές αν δεν έχουν κύρος. Για το λόγο αυτόν συγκρούστηκε δημοσίως με το Ισραήλ στηλιτεύοντας τους εβραϊκούς εποικισμούς και παρέπεμψε στις ελληνικές καλένδες την αντιπυραυλική ασπίδα που εξόργιζε τη Μόσχα. Αντιλαμβάνεται, επίσης, ότι η Αμερική δεν θα παραμείνει για πολύ ακόμα ισχυρή, αν οι πολίτες της είναι άνεργοι και ανασφάλιστοι. Εξού και προωθεί την πιο φιλόδοξη μεταρρύθμιση στο χώρο της υγείας που έγινε ποτέ στις ΗΠΑ, αλλά και αλλαγές στην εποπτεία του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Αναγνωρίζει, τέλος, ότι ο καταποντισμός των παράκτιων πόλεων μετά την άνοδο της στάθμης των ωκεανών συνιστά τεράστια απειλή για την ασφάλεια της χώρας του.

Οι παραδοχές αυτές έχουν οδηγήσει στην πιο απότομη αλλαγή της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής που έχει παρατηρηθεί τις τελευταίες δεκαετίες, επ’ ωφελεία και των υπολοίπων μας. Ωστόσο, οι εξελίξεις στην άλλη όχθη του Ατλαντικού, όσο εντυπωσιακές και αν είναι, δεν αρκούν για να μεταβάλουν καθεστηκυίες απόψεις στη χώρα μας. Ο ρεαλισμός του κ. Ομπάμα έχει νέο πρόσωπο. Οσοι δεν το καταλαβαίνουν, θα έπρεπε τουλάχιστον να ακούσουν τον Τσάβες και τον Κάστρο.