Himan Minsky. O ανθρωπος που είχε προβλέψει την κρίση

Του Ρούσσου Βρανά

Ο Χάιμαν Μίνσκι. ήταν ένας άσημος οικονομολόγος που πέθανε πριν από καμιά δεκαριά χρόνια. Οι περισσότεροι από τους διάσημους συναδέλφους του ούτε καν τον είχαν ακούσει. Τότε, γιατί οι σημερινοί νομπελίστες οικονομολόγοι σκύβουν ξαφνικά πάνω από τα γραπτά του; Επειδή, πριν από αρκετές δεκαετίες, ο Μίνσκι είχε προβλέψει την επερχόμενη καταστροφή. Ο μοναδικός άνθρωπος που το κατόρθωσε αυτό, πίστευε μεν στον καπιταλισμό, αλλά παράλληλα έβλεπε πως έκλεινε μέσα του τα σπέρματα της καταστροφής του.

Δεν ήταν η σταθεροποιητική δύναμη που ισχυρίζονταν οι οικονομολόγοι του κατεστημένου, αλλά ένα σύστημα που δημιουργούσε την αυταπάτη της σταθερότητας, ενώ γεννούσε τις συνθήκες για την αναπόφευκτη και δραματική κατάρρευσή του. Έγραφε ο Μίνσκι: «Η αστάθεια είναι το εγγενές και αναπόδραστο ψεγάδι του καπιταλισμού». Με ντοκτορά από το Χάρβαρντ, ο Μίνσκι θα μπορούσε να είχε γίνει κι αυτός διάσημος όπως τόσοι και τόσοι συνάδελφοί του. Όμως ήταν κομμένος από άλλο μέταλλο. Όταν οι περισσότεροι οικονομολόγοι έπαιζαν με μαθηματικά μοντέλα, εκείνος έσκυβε πάνω από τα στοιχεία για τη φτώχεια. Μακρυμάλλης και πάντα αχτένιστος, δεν ανήκε στο κατεστημένο αλλά στο περιθώριο. Κι έθετε πάντα ένα απλό, αλλά ενοχλητικό και απαγορευμένο ερώτημα: «Θα μπορούσε αυτό να ξανασυμβεί;».

Το «αυτό», όπως γράφει στην εφημερίδα «Μπόστον Γκλόουμπ» ο ιστορικός Στίβεν Μιμ, ήταν κάτι σαν τη νέμεση του Χάρι Πότερ, το Βόλντεμορτ, το ακατονόμαστο: η Μεγάλη Κρίση. Και πάνω σε αυτό θεμελίωσε τη θεωρία του: ο καπιταλισμός δεν είναι απλώς επιρρεπής στην καταστροφή, αλλά ακριβώς στις περιόδους της οικονομικής σταθερότητάς του στήνει το σκηνικό για την καταστροφή του.

Ύστερα από μια ύφεση, έγραφε ο Μίνσκι, οι τράπεζες γίνονται συντηρητικές και αποφεύγουν το ρίσκο. Όλα σχεδόν τα δάνεια πληρώνονται στην ώρα τους. Όταν όμως η κατάσταση σταθεροποιηθεί, αναπόφευκτα οι δανειστές παίρνουν μεγαλύτερο ρίσκο, προσδοκώντας μεγαλύτερα κέρδη. Σε τι χρησιμεύει... ... λοιπόν το έργο του Μίνσκι, αν ο καπιταλισμός είναι εγγενώς αυτοκαταστροφικός και ασταθής;

Αντίθετα με όσα κάνουν σήμερα οι κυβερνήσεις, που φορτώνουν τους τραπεζίτες με χρήμα, ο Μίνσκι συνιστούσε πρώτα την ενίσχυση των φτωχών με δουλειές για όλους και με ένα ελάχιστο εγγυημένο μισθό. «Ένα τέτοιο πρόγραμμα που μυρίζει σοσιαλισμό», σχολιάζει ο Στίβεν Μιμ, «δεν έχει πολλές ελπίδες να υιοθετηθεί από τους σημερινούς πολιτικούς». Ο εμπνευστής... ... του προγράμματος πίστευε πως αυτό θα βελτίωνε τον καπιταλισμό. Χωρίς να τον κάνει τέλειο. «Γιατί η τελειότητα», έγραφε ο Μίνσκι, «όπως η σταθερότητα και η ισορροπία, δεν είναι παρά οι αυταπάτες ενός συστήματος τραγικού, που δεν έχει εύκολη λύση στα προβλήματά του».

ΠΗΓΗ: TA NEA