Πρέπει να αλλάξει το σύστημα των μπόνους, για να αποφύγουμε μια νέα φούσκα

Ο Νομπελίστας Paul Krugman γράφει στους "The New York Times"

Την περίοδο μετά την κατάρρευση της Lehman δεν φανταζόμασταν πως τα στελέχη των τραπεζών θα επέστρεφαν λίγους μήνες αργότερα στις μεθόδους που οδήγησαν το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα στα πρόθυρα κατάρρευσης. Περιμέναμε να επιδείξουν κάποια αυτοσυγκράτηση από το φόβο των αντιδράσεων. Τώρα, όμως, απομακρυνθήκαμε από τον γκρεμό χάρη στα τεράστια πακέτα διάσωσης και τα χρήματα των φορολογουμένων. Και ενώ ο υπόλοιπος κόσμος εξακολουθεί να υποφέρει από την άνοδο της ανεργίας και την οικονομική δυσπραγία, οι αμοιβές των στελεχών της Wall Street επιστρέφουν στα προ της κρίσης επίπεδα και ο κλάδος επιστρατεύει την πολιτική του επιρροή για να εμποδίσει και τη μικρότερη μεταρρύθμιση.
Το καλό είναι πως ανώτατα στελέχη της κυβέρνησης Ομπάμα και της κεντρικής τράπεζας (Fed) χάνουν την υπομονή τους. Το κακό είναι, όμως, πως δεν γνωρίζουμε αν ο ίδιος ο πρόεδρος είναι έτοιμος να στραφεί κατά των στελεχών τραπεζών. Ωστόσο, η προστασία των καταναλωτών από τις τράπεζες πρέπει να είναι μόνον η αρχή. Για να αποτρέψουμε μια νέα φούσκα στη Wall Street, πρέπει να αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίο πληρώνονται τα στελέχη των τραπεζών. Το πρόβλημα είναι πως αυτά εισπράττουν παχυλές αμοιβές όταν διασφαλίζουν μεγάλα βραχυπρόθεσμα κέρδη, αλλά δεν τιμωρούνται αναλόγως όταν προκαλούν μεγάλες ζημίες.

Ενθαρρύνεται, έτσι, η υπερβολική ανάληψη κινδύνου. Η Fed, που ξυπνάει από το λήθαργο της περιόδου Γκρίνσπαν, προτείνει να επιβληθούν νέοι κανόνες που θα διέπουν τις αμοιβές στις χρηματοπιστωτικές εταιρείες, υποχρεώνοντας τις τράπεζες να ανακαλούν τα μπόνους όταν εμφανίζονται ζημίες και να εξαρτούν τις αμοιβές με τη μακροπρόθεσμη απόδοσή τους. Ισχυρίζεται πως διαθέτει την αρμοδιότητα για κάτι τέτοιο στο πλαίσιο του καθήκοντός της να εποπτεύει την οικονομική ευρωστία των τραπεζών. Η βιομηχανία, όμως, που έχει την υποστήριξη σχεδόν όλων των Ρεπουμπλικανών και ορισμένων Δημοκρατικών, θα δώσει μάχη για να μην περάσουν οι αλλαγές. Δεν είναι σαφές αν η κυβέρνηση θα υποστηρίξει τις προσπάθειες της Fed.

Εξεπλάγην προ ημερών όταν ο κ. Ομπάμα αμφισβήτησε το σκεπτικό των περιορισμών στις αμοιβές των στελεχών του χρηματοπιστωτικού κλάδου: «Γιατί να θέσουμε όρια στις αμοιβές των στελεχών της Wall Street και όχι σε εκείνες των εταιρειών υψηλής τεχνολογίας της Silicοn Valley ή των ποδοσφαιριστών της εθνικής ομάδας;» αναρωτήθηκε.

Οι εταιρείες υψηλής τεχνολογίας δεν συνθλίβουν το παγκόσμιο σύστημα όταν κηρύσσουν πτώχευση και οι ποδοσφαιριστές δεν χρειάζονται δισ. δολάρια για να σωθούν όταν κάνουν πολύ επικίνδυνες πάσες. Ο τραπεζικός κλάδος αποτελεί ειδική περίπτωση και ο πρόεδρος είναι αρκετά έξυπνος για να το γνωρίζει. Το μόνο που μπορώ να σκεφτώ είναι πως ο κ. Ομπάμα δεν θέλει να εμπλακεί σε οτιδήποτε μπορεί να εκληφθεί ως λαϊκισμός. Πρέπει να το ξεπεράσει. Αφ’ ενός ο λαϊκισμός στις αμοιβές των στελεχών τραπεζών είναι καλή πολιτική θέση: η κυβέρνηση έχει πληγεί επειδή ο κόσμος τη βλέπει να δίνει χρήματα των φορολογούμενων στη Wall Street. Στην περίπτωση αυτή, όμως, ο λαϊκισμός αποτελεί και καλή οικονομική πολιτική. Μπορεί κανείς να υποστηρίξει πως η αλλαγή των κανόνων που διέπουν τις αμοιβές των στελεχών τραπεζών επιβάλλεται για να αποτρέψουμε μιαν άλλη κρίση στο μέλλον. Είναι καιρός να αντιληφθεί ο πρόεδρος ότι ορισμένες φορές ο λαϊκισμός που εξοργίζει τα στελέχη των τραπεζών, είναι ακριβώς αυτό που χρειάζεται η οικονομία.